Дата: 2017-10-19
Агар ба таърихи астрономия назар андозем, маълум мешаванд, ки ?анўз дар ?азора?ои сеюм ва дуюми то милод дар Шар?и ?адим, хусусан дар Мисру Бобулистон дониш?ои нахустини астроном? бо ма?сади тартиб додани та?виму солшумор? пайдо шудаанд. Дар айни замон дониш?ои астрономии зикршуда асосан дар доираи а?ида?ои астролог? ташаккул ёфта буданд. Астрология (ну?ум) – таълимотест, ки гўё аз рўи ?ойгиршавии ?ирм?ои осмон? та?диру сарнавишти одамон ва ?одиса?ои ояндаро пешгў? мекарда бошад. Фолномаи нахустини астрологии то ба мо расида ?анўз асри 5 – и то милод иншо шудааст. Дар гузаштаи дуру наздик дороён дар дарбори худ муна??имони му?им? доштанд ва пеш аз ба коре даст задан бо он?о машварат мекарданд; то асри 17 дар донишго??ои аврупо? дар баробари астрономия курси астрология низ хонда мешуд. Имрўз?о ?ам зиёд касоне ёфт мешаванд, ки ба фолбинон бовар доранд ва ба он?о муро?иат мекунанд; дар рўзномаю ма?алла?о фолнома?о мунтазам дар? мегарданд…
Аввалин кўшиш?ои ба астрономия додани асос?ои илм? дар Юнони ?адим сурат гирифтааст. Нишонаи бар?астаи ин кўшиш?о асари «Алма?ест»-и олими Юнони ?адим Клавдий Плотомей (асри 2 милод?) мебошад, ки дар он Системаи геосентрии Олам пешни?од шудааст.
?адами ?атъии ин?илоб? дар астрономия дар давраи Э?ё (асри 16) гузошта шуд. Астрономи ла?истон? (Полша) Николай Коперник Системаи гелиосенитрии Оламро пешни?од кард, ки он дар таърихи илм бар?а? «ин?илоби коперник?» унвон гирифтааст.
Пайрави Н. Коперник рў?онии неаполитан? (Италия) ?ордано Бруно гелиосентризмро бо а?идаи Олами як?инса, изотроп? ва бе?удуд, ки пеш аз Коперник маълум буд, пайваст намуда, консепсияи система?ои сайёравии бешумор ва Олами беохирро пешни?од кард. Барои ин а?ида?ои илмиаш ин марди шу?оъ ва фидоии илму маърифат ба шаккок? айбдор шуда, ба ?атл ма?кум ва дар оташ сўзонда мешавад. Тан?о пас аз 300 сол ба хотири ў ?айкали ёдгор? мегузоранд.
Инкишофи минбаъдаи астрономия бо номи олимони бар?астаи аср?ои 16 – 17 Тихо Браге, Иоганн Кеплер, Рене Декарт ва Исаак Нютон вобаста аст. Астрономи данияг? Т. Браге дар давоми зиёда аз 40 сол ?аракати сайёра?оро мушо?ида карда, пеш аз вафоташ дастхат?ои хешро ба олими немис И. Кеплер меди?ад. Кеплер дар асоси ин маълумот?о се ?онуни ?аракати сайёра?оро кашф мекунад ва ?атъиян исбот менамояд, ки ин ?аракат та?ти таъсири Офтоб идора мешавад. Дар инкишофи афкори назарияв? дар физика ва астрономия на?ши мутафаккури бар?астаи фаронсав? Р. Декарт низ бузург аст. Ўро асосгузори космогонияи илм? номидан мумкин аст.
Космогония – яке аз бахш?ои астрофизика буда, таълимот дар бораи пайдоиш, эволютсия ва сохти объект?ои кай?он? мебошад. Асосгузори механикаи классик?, физик ва математики бар?астаи англис И. Нютон нати?а?ои табиатшиносии асри 17-ро ?амъбаст намуда, ?онун?оеро кашф намуд, ки асоси тад?и?от?ои илмии зиёда аз 200 соли минбаъда дар физика ва астрономия шуданд. Аз ?онуни ?озибаи умумиолам Нютон ?онун?ои Кеплерро бо осон? ?осил намуда, бо ?амин исбот намуд, ки ?одиса?ои рўизамин? ва осмон? табиати физикии якхела доранд ва бо ?амон як ?онун?о итоат мекунанд. Бояд ?айд намуд, ки Нютон ба чунин хулоса?ои во?еан ин?илоб? ?анўз дар сол?ои ?авон? (дар 22 – 24 солаг?) омада буд.
Дар тўли садсола?о астрономия ?амчун илм оид ба Системаи офтоб? шинохта мешуд. Тан?о дар асри 18 омўзиши олами ситора?о ва галактика?о о?оз меёбад. Ма?з дар ин сол?о кўшиш?ои аввалини чен кардани масофаи байни ситора?о карда мешаванд; бо ёрии телескоп?о объект?ои нав – туманпора?о кашф карда шудаанд, ки анбў?и Ситора?о – галактика?о буда, дар масофа?ои бени?оят дур ?ойгир шудаанд. Дар ин самти тад?и?от са?ми астрономи англис Гершел беназир аст. Вай бо телескоп?ои пури?тидори худсохтааш зиёда аз 2500 чунин туманпора?оро (галактика?оро) кашф кард.
Аввалин назарияи умдаи инкишофи Оламро мутафаккир ва файласуфи шинохтаи немис Иммануил Кант дар асоси назарияи ?озибаи И. Нютон пешни?од кард (соли 1755). Сонитар (соли 1796) а?ида?ои ба Кант наздикро (новобаста аз вай) физик, математик ва астрономи фаронсав? Пйер Симон Лаплас низ баён намуд, ки онро гипотезаи Кант – Лаплас меноманд. Ма?з ?амин гипотеза асоси космогонияи муосирро ташкил меди?ад. Мувофи?и ин а?ида ?амаи объект?ои кай?он? аз гарду чанг?ои кай?он? ба тавассути ?аракати даврзананда пайдо шудаанд.
Просмотр: 4274
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved