Дата: 2016-01-30
Гузариш ба и?тисоди бозоргон? та?йирот?ои куллии сохтории исте?солоти ?амъиятиро, ки ба бартарафкунии ин?исорот ва тара??иёти ра?обат равона карда шудааст, талаб мекунад. Ч? тавре, ки та?рибаи ?а?он? тасди? мекунад, ?алли ин масъала бе инкишофи со?ибкории хурд, ки дар шакл?ои гуногуни моликият асос ёфтааст, ?айри имкон аст.
Ташаккулёбии сохтор?ои хурди бозор? бе истисно дар ?амаи со?а?о ва доираи и?тисодиёти мамлакат ба ма?сад?ои ?араёни и?тисодии хо?агии ?а?он? ?авобгў мебошад.
Фаъолияти со?ибкории хурдро бо маф?уми умумии «корхона?ои хурд» мутта?ид кардан мумкин аст. ?а?ми корхона?о аз хусусияти со?а?о, технологияи он, аз ?олати таъсири бузург? вобаста аст. Со?а?ое ?астанд, ки бо сармояи баланд ва ?а?ми калони исте?солот ало?аманданд. Дар баробари ин со?а?ои дигар низ ?астанд, ки барои тара??иёти он?о ма?з ташкили корхона?ои хурд ба ма?сад мувофи? аст.
Ба корхона?ои хурд мувофи?и ?онунгузории амалкунанда корхона?ое мансуб карда мешаванд, ки шумораи кормандонашон дар со?аи саноат ва сохтмон аз 50 нафар зиёд набошад, дар дигар со?а?о то 15 нафар бошад.
Дар шароити гузаштан ба и?тисоди бозоргон? корхона?ои хурд дар и?тисодиёт мав?еи му?имро иш?ол менамоянд. ?ани гардонидани бозор бо моли хушсифат ва хизматрасон?, ?онеъгардонии талаботи истеъмол?, ?оннок кардани молия, ?алли муаммо?ои шу?л, устуворгардонии тамоми низоми и?тисод? ба таври бевосита ба ?араёни инкишофи шабакаи корхона?о ва со?ибкории хурд ало?аманд аст.
Ма?сади барпо кардани корхона?ои хурд мусоидат кардани гузариш ба муносибат?ои бозор? ва та?вият додани со?ибкор? мебошад.
Яке аз вазифа?ои асосии корхона?ои хурд дар саноат ин бартараф намудани ин?исороти исте?соли ма?сулот мебошад? Тара??иёти корхона?ои хурд ?исми му?ими барномаи ?айриин?исорикунонии и?тисодиёти мамлакат мебошад.
Корхона?ои хурд на тан?о дар доираи истеъмолот, балки ?амчун исте?солкунандаи механизм?ои хурд, ниммасоле??о, ?исм?ои ?удогона ва дигар унсур?о, ки барои ист?соли ма?сулоти ни?о? заруранд, самаранок мебошанд. Бояд ?айд кард, ки корхона?ои хурд имконият?ои бузург доранд. Та?рибаи бисёрсолаи кишвар?ои тара??икарда нишон меди?ад: ки бе шабакаи васеи корхона?ои хурд фаъолияти бозори мол? ?айри имкон аст, чунки он?о дар шароити та?йирёбанда ?обилияти тези мутоби?шав? ва ?аракатнокиро доранд.
Мав?уд будани ми?дори зиёди корхона?ои хурд имконият фаро?ам меоранд, ки сохтори му?тамаи и?тисод? ба суръати ?ар?и бештар дигаргун сохта шавад. Зимнан дар со?ибкории хурд технология?ои комилан нав мавриди истифода ?арор мегиранд, ки минбаъд инкишоф ёфта исте?солоти ало?идаро ташкил меди?анд.
Вазифаи му?ими корхона?ои хурд аз он иборат аст, ки корхона?ои бузург ва миёнаи исте?солоти оммав? ва силсилавии ма?сулоти саноат? доштаро аз тавлиди мол?ои камадад озод месозад. Масалан, корхона?ои азими автомобилсозии ИМА, ?опон дорои да??о ?азор ширкат?ои хурди со?ибкор? мебошанд: ки ?амъсозии ?исм?ои э?тиёт? ва таркиб?ои номураккабро таъмин мекунанд.
Бартарият?ои асосии корхона?ои хурд:
?обилияти ра?обат? ва демократ? пайдо кардани исте?солот;
ба ву?уд овардани ми?дори зиёди ?ой?ои нави кор?;
исте?солоти камсериявии он ва имконияти зуд дарк кардани та?йирёбии талаботи бозор;
суръат бахшидан ба ро?андозии навигари?ои илмию техник?;
васеъ истифода кардани захира?ои ашёи ма?ал?;
барои серма?сулгардонии ме?нат шароит?ои мусоид фаро?ам овардан;
э?ё кардани исте?солоти ёрирасон ва ?унар?ои хал??;
мусоидат кардан ба пешрафти и?тисод? ва и?тимоии ша?р?ои хурд ва марказ?ои хурди исти?омат?.
Дар мар?илаи аввали ташкилёбии корхона?ои хурд, ки бо суръати зиёд афзоиш меёфтанд, и?тисодшиносон нати?а?ои назаррасро умедвор буданд: ки ин падида ба инкишофи ?ама?онибаи ра?обат, афзоиши имконият?ои содирот? ва ?ан? гардонидани бозор бо молу хадамот меоварад. Мутаассифона, ин пешбини?о амал? нашуданд. Са?ми ин корхона?о дар солимгардонии и?тисодиёт ночиз ва ?обили муло?иза нест.
Албатта шуб?ае нест, ки ин таъсири таназзули умумии исте?солот ва ?атъ гардидани робита?ои и?тисод? буд. Вале сабаби асос? дар он аст, ки корхона?ои хурд дастгирии амалии давлат? наёфтанд ва со?ибкорон низ ди??ати асосии худро ба со?аи исте?солоти ма?сулот не, балки ба со?аи ти?орат, хадамот ва миёнарав? равона намуданд. Масалан, дар охири соли 2005 дар ?ум?урии То?икистон ?амаги 1669 корхонаи хурд ба ?айд гирифта шуд. Аз шумораи умумии корхона?ои хурд тан?о 210 корхона дар со?аи саноат фаъолият мекарданд, дар со?аи савдо ва хуроки умуми бошад: 496 корхонаи хурд фаъолият мекунанд. Бояд дар назар дошт, ки дар баробари инкишоф ёфтани муносибат?ои бозоргон? чунин вазъият та?йир ёфта, ба исте?соли ма?сулот ди??ати бештар дода хо?ад шуд.
Муаммо?ои инкишофи со?ибкории хурд.
Барои инкишофи фаъолияти корхона?ои хурд ?укумати мамлакат ва ма?омоти ?онунбарор? як ?атор ?онуну фармон?о ?абул намудаанд, аммо як ?атор омил?ое, ки барои инкишофи ин раванд монеъа мешаванд, мав?уданд. Ин пеш аз ?ама монеъа?ои маъмурию ?у?у??, низоми андозбанд?, назорати ташкилот?ои гумрук ва андоз мебошад. Субъектони со?ибкории хурд ва миёна ба муаммо?ое, ки он?о дар фаъолияти ?аррўзаи худ дучор мешаванд, ба монанди, ба?айдгир?, гирифтани и?озатнома?ои зарур? барои о?оз ва ё пеш бурдани фаъолият, литсензиякунон?, гирифтани стандарт?о ва сертификат?ои ба характери фаъолият мувофи?, муаммо?ои андозбанд? ва тафтиш?о, муаммо?ои мабла?гузории берун? ва танзими фаъолияти берунмарзии со?ибкор: ба?оди?ии муносибат?ои со?ибкорон бо намояндагони ма?омоти давлат?: ба?оди?ии сифати идоракун? дар доираи со?ибкории хурд ва минаи То?икистон муносибати худро баён намуданд.
?укумати ша?ри Душанбе дар доираи тайёр? ба машварати со?ибкорони ша?р дар як?ояг? бо кормандони муассиса?ои илм? омил?о ва сабаб?оеро: ки монеъаи инкишофи со?ибкор? мешаванд: мавриди тад?и? ?арор дод? Тад?и?от мав?уд будани омил?ои манфии зеринро ошкор намуд
мав?уд будани системаи мураккаби бюрократишудаи и?озатномади?? мебошад: ки фаъолияти озодонаи со?ибкоронро ма?дуд месозад. Низоми ?озираи литсензияди?? имрўз ба яке аз омил?ои ?иддитарини паст шудани самарабахшии фаъолияти со?ибкор? табдил ёфтааст. Ми?дори зиёди санад?ои меъёр?-?у?у??, ки ?араёни литсензиякунониро танзим мекунанд: онро номукаммал ва мушкил мегардонанд;
механизми андозбанд? хеле мураккаб буда: андоз?ои му?арраргардидаи амалкунанда зиёд мебошанд. Дар шароити ?озира, ки дар ?ар ?адам номуайянии ояндаи кор (бизнес) ву?уд дошта ба паст фаромадани фоиданок? боис мегардад, ?исми ?обили муло?иза ё тамоми фоида дар пардохти андоз?о хар? мешавад. Со?ибкорон онро ?айд карданд, ки мазмуни ?у??ат?ои меъёр?-?у?у??, ки ?араёни андозбандиро танзим менамоянд: барои дарк кардан хеле душвор мебошад. Бинобар ин субъектони бизнеси хурд ва миёна аксар ва?т ба ?исоби миёна 8%-и даромади худро аз андозбанд? пин?он мекунанд;
бисёре аз ма?омоти тафтишкунанда (маъмур? ва сохтор?ои ?удрат?) ?ар гуна монеъа?оро дар ро?и фаъолияти мўътадили корхона?о ба ву?уд меоранд? Базаи ?онунгузорие, ки шароит?ои гузаронидани тафтишотро муайян мекунанд: аз 10 санад?ои гуногуни меъёр?-?у?у?? иборат мебошад ва зиёда аз бист сохтор?ои гуногун ?ар ва?т метавонанд тафтиши корхона?ои хурд ва дигар сохтор?ои бозоргониро ташкил ди?анд. Аз рўи тад?и?от ба ?исоби миёна дар ?ар як субъекти со?ибкории хурд ва миёна дар То?икистон 16 тафтишот гузаронида шуд, ки давомнокии он 17 рўзи кориро ташкил кард. Бинобар ин со?ибкорон оиди он ки чанд ма?омоти идоракунанда ?у?у?? гузаронидани тафтишотро доранд, маълумоти пурра надоранд;
?ангоми ташкил ва ба?айдгирии ширкат?о кашолкорию ?о?азбози?ои бюрократии зиёд ву?уд дорад. Аз рўи тад?и?от?ои гузаронидашуда дар ?ум?урии То?икистон ба ?исоби миёна давомнокии ?араёни ба?айдгирии субъектони бизнеси хурд ва миёна 36 рўзи кориро ташкил меди?ад. Дар ин маврид харо?от?ои тамоман беасос пайдо мешаванд. Масалан, барои ташкили хо?агии фермер? шахси ташаббускор бояд аз ?ирщатол барои мувофи?а кардани ?у??ат?ои зарурии таъсис? ба Душанбе биёяд. Дар ин ?ол ?ам дар давоми як-ду ?афта корро ба ан?ом расонидан муяссар намегардад. Чунки аксарияти со?ибкорони бизнеси хурд ва миёна ба душвории гирифтани ахборот оиди ?араёни ба?айдгир? ва мў?лати зиёди ба?айдгир? дучор мешаванд;
ба инкишофи фаъолияти со?ибкории хурд душвори?ои гирифтани ?арз?ои бонк?: инчунин фоиз?ои баланди он?о монеъа мегардад. Ти?орат? шудани сохтор?ои бонк? боиси ко?иш ёфтани манфиатдориашон дар инкишофи босуръат ва самарабахши и?тисодиёт, махсусан бахши во?еии он гардидааст. Аз ?арз?ои бонк? асосан ?амон сохтор?ое истифода бурданд: ки дар со?аи мубодила ё дар амалиёт?ои хариду фурўши амволи ?айриман?ул, фаъолият доштанд. Тад?и?от нишон дод: ки 40%-и субъектони бизнеси хурд ва миёна ба мабла?гузории берун? э?тиё? доштанд: аз он?о 11%-и со?ибкорон ба бонк барои ?арз муро?иат карданд. Аз муро?иаткунандагон тан?о 31%-и со?ибкорон аз бонк ?арз?ои гуногун гирифтанд. Сабаби асосии барои ?арз ба бонк муро?иат накардани со?ибкорон ин фоиз?ои баланди ?арз, талаби таъмини кафолат, бюрократияи бонк? ва ?айра?о мебошад. То ?оли ?озир механизми муносибе дар таъмини кафолат?ои ?арзди?ии бонк? та?ия карда нашудааст. Дар нати?аи ин ва дигар камбуди?о вазни ?иёсии ?арз?ои чоранопазир ва э?тимоли хатарашон зиёд афзоиш ёфта, э?тиё?оти во?еии со?ибкорони ватан? ба манбаъ?ои ?арз? ?онеъ носохта монд.
Дастгирии давлатии со?ибкории хурд дар ?ум?урии То?икистон.
Дар мар?илаи аввали бар?ароршав? со?ибкории хурд ба дастгирии фаъолонаи давлат э?тиё? дорад. Дастгир? гуфта тан?о субсид ва дотатсияи бу?етиро фа?мидан лозим нест, агарч? он?о низ хеле му?им ба ?исоб мераванд.
Дастгирии давлатии со?ибкории хурд - ин ?абл аз ?ама фаро?ам сохтани майдони муносиби ?у?у?? барои рушди со?ибкор? мебошад ва ин бояд на тан?о бо ?у??ат?ои дахлдори ?у?у??, балки бо амалияи ?аррўзаи фаъолияти сохтор?ои давлат? ва ?айри?укумат? таъмин гардонида шавад.
Бо ма?сади дастгирии давлатии со?ибкории хурд дар ?ум?ур? дар назди ?укумат Агентии давлат? оид ба сиёсати зиддиин?исор? ва дастгирии со?ибкор? ташкил карда шуд, ки яке аз вазифа?ои он таъмин намудани ?имояи манфиат?ои со?ибкорон мебошад.
Мувофи?и ?онунгузор? ба Агент? оид ба масъала?ои бо танзими фаъолияти со?ибкор? дар То?икистон ало?аманд, сало?ияти зиёд дода шудааст.
Мо?и октябри соли 2002 та?ти ра?ами 384 ?укумати ?ум?урии То?икистон барномаи давлатии дастгирии со?ибкор? дар сол?ои 2002-2005 дар ?ум?урии То?икистон ?абул кард: ки Агент? онро дар амал татби? намуда истодааст. Ма?сади асосии барнома фаро?ам овардани шароит?ои мусоид (?у?у??, и?тимо?, и?тисод?: молияв? ва ташкил?) барои ташаккулёбии сектори хусус?, инфрасохтори тара??икардаи со?ибкор?, инчунин муайян кардани восита?ои асосии макрои?тисод? ва дигар восита?ои дастгирии давлат? ва ?амъиятии со?ибкор? мебошад.
Дар барнома самт?ои асосии амалигардонии вазифа?ои гузошташуда муайян карда шудаанд, ки ба воситаи такмилди?ии ?онунгузор?, барпокунии низоми тара??икардаи мабла?гузор?, ?арзди?? ва су?уртаи фаъолияти со?ибкор?, ташкил намудани ифрасохтори зарур? барои дастгирии со?ибкор? ба амал бароварда мешавад.
Ба ма?сади ба амал баровардани барнома на?шаи дастгир?, ки 27 намуд чорабини?ои асосиро пешбин? менамояд, коркард ва тасди? карда шуд. Ин барнома имконият меди?ад, ки бизнеси хурд инкишоф ёбад ва ба бартараф намудани ин?исорот дар и?тисодиёт мусоидат намояд: инчунин сохтор?ои бозор? ташаккул ёбанд, му?ити ра?обат? муккамал гашта, бозори молу хадамот фаровон гардад, афзоиши и?тисодиёт таъмин гардад ва даромади бу?ет аз ?исоби андоз?о зиёд шавад.
Яке аз раванд?ои дастгирии со?ибкории хурд ин кўмак барои тайёр намудани кадр?ои со?ибкор? мебошад. Корпоратсияи байналхал?ии Прагма барои тайёр кардани кадр?ои со?ибкор? фаъолият менамояд. Аз он ?умла ин муассиса курс?ои «Ч? тавр тартиб додани бизнес-на?ша», «Ч? тавр кор карда баромадани на?шаи бозоршинос?», «Ба?исобгирии бухгалтерии корхона?ои хурду миёна», «Андозбандии фаъолияти со?ибкор?», «?у?у?и со?ибкор?» ва дигар курс?ои заруриро барои со?ибкорон ташкил намудааст.
?ама гуна ?олат?ои зўровар? ва муносибати манф? нисбат ба со?ибкорро бо тамоми зу?уроташ комилан аз байн бурдан зарур аст. Инро ба назар гирифта ?укумати ?ум?урии То?икистон Китоби тафтишоти муассисаю корхона?оро таъсис намуд, ки дар он ?ар як ташкилоти тафтишкунанда ба ?айд гирифта мешавад. Ин имконият меди?ад, ки шумораи тафтишкунандагон то андозае кам карда шавад.
Дигар раванди дастгирии со?ибкории хурд ин додани ?арз?ои имтиёзнок мебошад. Агентии давлат? оид ба сиёсати зиддиин?исор? ва дастгирии со?ибкор? ба со?ибкорон барои баъзе фаъолият?ои афзалиятнок ?арз?ои имтиёзнок ?удо мекунад, вале аксарияти со?ибкорон оиди мав?уд будани Агент? ?амчун ма?омоти ?имоякунандаи ?у?у??ои со?ибкорон, ахборот надоранд.
Барои дастгирии со?ибкории хурд ?укумати ?ум?ур? низоми соддакардашудаи андозбанд? кор карда баромад ва тасдиц намуд: ки аз рўи он со?ибкорон 10 намуд андоз пардохт мекунанд. ?айр аз ин барои хо?аги?ои де??он? аз 1-уми январи соли 2003 дар ?аламрави но?ияи Ван?, Нов, Ша?ритуз ва Рўдак? бо тартиби озмоиш андози ягона амал мекунад. Аз 2000 со?ибкорони пурсидашудагон 78%-и он аз рўи низоми соддакардашуда андоз месупоранд.
Барои боз ?ам та?вият додани дастгирии давлатии со?ибкории хурд та?рибаи мамлакат?ои тара??? кардаро, ба монанди ИМА, ?опон, Европаи ?арб? ва ?айра?о истифода кардан ба ма?сад мувофи? аст.
Просмотр: 4897
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved