Дата: 2016-01-30
Таваккал ба ?ар як со?аи фаъолияти инсон хос буда, бо шароит?о ва омил?ои зиёд ало?аманд аст, ки ба нати?а ои мусб? ва ё манф? оварда мерасонанд. Та?рибаи таърих? нишон меди?ад, ки таваккал? ба нати?а?ои пешбинишуда ноил нагаштан бештар дар шароити шиддатгирии ра?обати со?ибкорон зо?ир меёбад. Бинобар ?амин, дар шароити и?тисоди бозоргон? ба муаммо?ои таваккал дар фаъолияти со?ибкор? ди??ати махсус дода мешавад.
Та?риба нишон меди?ад, ки ?ангоми амалигардонии фаъолияти со?ибкор? сабаб?ои объективии пайдоиши таваккал ву?уд доранд, зеро таъсири ?амаи омил?оро ба нати?а?ои фаъолияти корхона пешаки пешбин? намудан ?айриимкон аст, ?айр аз ин дар ?араёни ба амал баровардани фаъолияти пешбинишуда аксарияти омил?о метавонанд та?йир ёбанд. Барои ?амин со?ибкор метавонад дар ?амаи давра?ои ?ётии корхона, дар ?амаи мар?ила?ои ?араёни такрористе?сол? ба талаф дучор шавад. Дар афкори классикони назарияи и?тисоди махсусан ?айд карда мешавад, ки со?ибкор? – ин фаъолияти таваккалона мебошад. А. Смит ?айд мекунад, ки ?атто ноил шудан ба меъёри муайяни фоида ?амеша бо таваккали баланд ва ё паст ало?аманд аст. Маълум аст, ки ба даст овардани фоида ба со?ибкор кафолат дода намешавад ва нати?аи фаъолияти он метавонад ч? фоида ва ч? зарар бошад.
Дар шароити и?тисоди бозоргон? таваккал унсури асос? ва му?ими фаъолияти со?ибкор? ба ?исоб меравад. Со?ибкоре, ки сари ва?т дар ягон самти фаъолияти худ таваккал мекунад: аксар ва?т ба муваффа?ият ноил мегардад. Таваккал ин имконияти дар рафти амалигардонии на?ша?о ба ву?уд омадани ?олат?ои э?тимолии манф? мебошад. Таваккал ин хатар аст. Бинобар ?амин, таваккали со?ибкор? гуфта хатари гирифтани зарар, талаф ё даромади баландро дар назар доранд.
Фаъолияти со?ибкор? табиатан бо таваккали баланд ало?аманд аст ва со?ибкор бо интихоби худ, дидаву дониста ба ин ро? меравад. Агар со?ибкор сарчашма?о ва сабаб?ои таваккалро дониста, чора?ои э?тиёт? ?абул намояд, он го? таваккалро кам кардан мумкин аст, вале аз он ба пурраг? ра?о? ёфтан ?айриимкон аст. Хо?ем нахо?ем фаъолияти со?ибкориро аз худ намуда, дар бозор фаъолият карда бо таваккали баланд сару кор доштан лозим аст. Бинобар ин вазифаи со?ибкор дарк намудан, ба?о додан ва ?адди имконпазири таваккалро донистан мебошад.
Таваккали со?ибкор? зимни намуд?ои гуногуни фаъолият, ки бо исте?соли ма?сулот, хизматрасон?, фурўши он?о, амалиёт?ои пул? ва молияв?, ти?орат ало?аманданд, ба ву?уд меояд. Бинобар ?амин, дар адабиёт?ои и?тисодии оид ба со?ибкор? намуд?ои зерини таваккалро фар? мекунанд:
таваккали исте?сол?;
таваккали ти?орат?;
таваккали молияв?;
таваккали бозор?.
Таваккали исте?сол? бо исте?сол ва фурўши ма?сулот (кору хадамот): и?рои хар гуна намуд?ои фаъолияти исте?соли ало?аманд аст. Дар шароити имрўза фаъолияти исте?сол? аз ?ама фаъолияти таваккали баланддошта ба ?исоб меравад. Таваккали исте?сол? аз таваккали и?ро накардани шартнома?о, таваккали та?йирёбии вазъи бозор, шиддатгирии ра?обат, таваккали ба ву?уд омадани харо?от?ои иловаг?, таваккали талаф додани моликияти корхона бар меояд.
Таваккали тичорат? дар ?араёни фурўши мол?ои харидаи со?ибкор ва дар ?араёни и?рои хадамот?о ба ву?уд меояд. Дар ?араёни хариду фурўш чунин омил?оро ба назар гирифтан зарур аст: баланд шудани нархи восита?ои исте?солот? аз тарафи со?ибкор харидашаванда, паст шудани нарх?о дар рафти фурўши мол?о, ёфтани мол?о дар ?араёни истифодабар?, зиёд шудани харо?отхои гардиш ва ?айра?о.
Таваккали молияв? метавонад зимни и?ро намудани со?ибкории молияв? ё ин ки хариду фурўши пул ба ву?уд ояд. Дар ин ?олат омил?ои зеринро, ки ба ин фаъолият таъсир расонида метавонанд: ба инобат гирифтан зарур аст: аз ў?даи пардохт карда натавонистани яке аз иштирокчиёни амалиёти молияв?, ма?дудият дар амалиёт?ои асъорию пул? ва ?айра?о.
Таваккали бозор? бо пасту баланд шудани во?иди пул? милл? ё ин ки ?урби асъори хори?? ало?аманд аст.
?амин тавр, дар фаъолияти со?ибкор? унсур?ои асосии дара?аи таваккал ин номуайян?, пешгўинашаванда будани вазъи бозор, таносуби талаботу таклифот, нарх?о ва рафтори истеъмолкунандагон мебошад.
2. Намуд?ои талафи со?ибкор?.
Барои муайян кардан ва ба?о додани бузургии таваккал, пеш аз ?ама, донистани намуд?ои асосии талаф?о зарур аст ва ба ?ар як намуди он?о ?адвали худ хос мебошад. Барои ?амин дар ?амаи ?олат?о ?ар гуна намуд?ои талаф?оро та?лил кардан ба ма?сад мувофи? аст. Ма?з чунин та?лил?о имкон меди?анд, ки талафи аз ?ама хавфнок му?аррар карда шавад.
Талаф?ое, ки дар фаъолияти со?ибкор? ?ой дошта метавонанд, ба талаф?ои модд?, ме?нат?, молияв?, талафи ва?т ва намуд?ои махсуси талаф?о ?удо мешаванд.
Талаф?ои модд?, пеш аз ?ама дар шакли харо?от?ои иловагии дар лои?аи со?ибкор? пешбининашуда ва ё талаф?ои бевоситаи амвол, ашёи хом, масоле??о, та??изот, ?увваи бар? ва ?айра?о зо?ир мегардад. Нисбати ?ар як намуди талаф?ои номбаршуда во?ид?ои ченкун? пешни?од карда мешавад: вазн, ?а?м, дона, дароз?, майдон ва ?айра?о.
Талаф?ои ме?нат? талафи ва?ти кориро ифода мекунад, ки дар ?олат?ои тасодуф?, пешбининашуда ба ву?уд меоянд. Ба?оди?ии талаф?ои ме?нат? одатан бо ченак?ои одам-соат, одам-рўз ва ё бо соат?ои ва?ти кор? ифода карда мешаванд. Талаф?ои ме?натиро бо ифодаи пул? бо ро?и зарб намудани соат?ои кор? ба арзиши як соати кор? муайян карда мешавад.
Талаф?ои молияв? ин зарари бевоситаи пулиест, ки бо пардохт?ои пешбининашуда, супоридани ?арима?о, пардохти андоз?ои иловаг?, талафи мабла??ои пул? ва ?о?аз?ои ?имматнок ало?аманд аст. ?айр аз ин талафи молияв? метавонад зимни ?исман ё пурра нагирифтани мабла??ои пул? аз сарчашма?ои таъиншуда, и?ро нашудани ў?дадори?ои ?арз? аз тарафи муштариён, аз тарафи харидор пардохт нашудани ма?сулоти ба ў вогузошташуда, камшавии даромад?ои пул? бо сабаби пастшавии нарх?о ба ма?сулоти фурўхташаванда, инчунин бо сабаби бе?урбшавии пул ва та?йирёбии ?урби асъор ?ой дошта бошад.
Талафи ва?т дар ?амон ?олат ву?уд дорад, ки агар раванди фаъолияти со?ибкор? назар ба на?ша суст ?араён кунад. Ба?оди?ии бевоситаи чунин талаф?о бо соат, рўз?о, ?афта?о, мо??ои дермонии гирифтани нати?аи пешбинишуда сурат мегирад.
Намуд?ои махсуси талаф?о дар шакли расонидани зарар ба саломат? ва ?аёти одамон, мў?ити атроф, нуфузу эътибори со?ибкор зо?ир шуда, инчунин дар дигар о?ибат?ои номусоиди ичтимо? та?ассум меёбанд. Аксар ва?т намуд?ои махсуси талаф?оро бо ифодаи ми?дор? ва хусусан бо ифодаи арзиши муайян кардан ни?оят мушкил аст.
Зимни таснифоти талаф?о вобаста ба андозаи талаф?ои имконпазир, он?оро ба се гурў? ?удо кардан ба ма?сад мувофи? аст.
1. Талаф?ое, ки андозаи он аз фоидаи ?исоботии амалиёти со?ибкор? зиёд нест, ба талаф?ои имконпазир мансуб мешаванд. Дар ин ?олат со?ибкор метавонад ё ?исми фоидаро аз даст ди?ад, ё ин ки аз тамоми фоида ма?рум шавад.
2. Талаф?ое, ки андозаи он аз фоидаи ?исоботи зиёдтар аст, ба талаф?ои хатарнок дохил мешаванд. Со?ибкор дар ин ?олат на тан?о фоида, балки харочот?ои кардаашро баргардонида наметавонад. Чунин талаф?оро со?ибкор бояд аз ?исоби худ пардохт намояд.
3. Талаф?ое, ки андозаи он аз имконият?ои пул? ва боигарии молу мулкии со?ибкор аз ?ад зиёд мебошанд, ба талаф?ои шикастовар мансуб мешаванд. Чунин талаф?оро со?ибкор имконияти пардохт намудан надорад. Бинобар ?амин, со?ибкор пурра муфлис мешавад. Аз сабаби он ки со?ибкор пурра муфлис мегардад, э?тимолияти ба ву?уд омадани ин талаф?о бояд паст бошад. Дар ?олати баръакс ба ин фаъолият маш?ул шудан ?о?ат надорад.
3. Сабаб?ои баву?удоии талаф?о.
Ташкилоти со?ибкор? – низоми мураккабе мебошад, ки ба таъсири омил?ои зиёди дохил? ва беруни? таваккал дучор мешавад. Таъсири он?о номуайяниро ба ву?уд меорад, ки дар навбати худ, ба со?ибкор имконияти гирифтани даромади иловаг? ва ё зарарро пешни?од мекунад. Со?ибкор тан?о дар ?амон ?олат ба ма?сад?ои гузошташуда ва ё нати?а?ои бана?ша гирифташуда ноил шуда метавонад, ки агар пешак? та?йирот?ои э?тимолиро аз ма?сад пешбин? намуда, дара?аи талаф?ои бо он ало?амандро бартараф созад. Бо ву?уди ин сарчашма?ои таваккалро донистан му?им аст.
?амкор? бо шарикони беэътимод, та?йирёбии вазъи и?тисод? дар мамлакат, ба кор ?абул кардани корманди бемасъулият, кушодани сурат?исоб дар бонки беэътимод, амал?ои да?алона аз тарафи ра?ибон – ?амаи ин метавонад ба зиёдшавии дара?аи таваккал, ки дар фаъолияти со?ибкор? ба ву?уд меоянд ва дар ни?ояти кор ба муфлисшав? оварда расонад.
Та?йирёбии вазъият дар бозор ташкилот?ои со?ибкориро ма?бур месозад, ки он?о дар ?араёни фаъолият бо ошкоркун? ва та?лили сабаб?ои ба ву?уд омадани таваккал маш?ул шаванд.
Ми?дори зиёди сабаб?ои баву?удоии талаф?ои со?ибкор? мав?уданд, ки пурра номбар кардани он?о ?айри имкон аст. Аммо гурў??ои асосии сабаб?оро номбар кардан зарур аст. Зеро донистани он?о яке аз шарт?о ва замина?ои пешгир? кардани намуд?ои гуногуни талаф?о ин кам кардани дара?аи онро имкон меди?ад. ?амаи сабаб?ои баву?удоии талаф?оро ба ду гурў? ?удо кардан мумкин аст пешбинишаванда ва пешбининашаванда.
Сабаб?ои пешбинишаванда аз худи со?ибкор вобаста буда ба ба?оди?? дучор мешаванд ва ба назар намоён мебошанд. Сабаб?ои пешбининашаванда бошад, аз со?ибкор вобаста нестанд ва он?оро со?ибкор бояд пешгир? намояд.
Сабаб?ои баву?удоии талаф?о дар фаъолияти со?ибкор? метавонанд чунин бошанд.
Номувофи?ии омил?ои исте?солот - нога?он аз кор баромадани та??изот, бозистии он, талафи ва?ти кор?, норасоии масоле??о ва ниммасоле??о, фоизи баланди ну?сон?о ва ?айра?о. Аз ?исоби ин сабаб?о ?а?ми исте?соли ма?сулоти бана?шагирифта паст мешавад ва со?ибкор метавонад ба талафи даромад дучор гардад.
Харо?от?ои баланди модд? – хар?и зиёди ашё масоле??о, сўзишвор?, ?увваи бар? ва ?айра. ?амаи ин талафи захира?ои моддиро ба ву?уд оварда арзиши аслии ма?сулотро баланд мебардорад. Дар нати?аи ин ?араён, даромади со?ибкор паст мешавад, зеро со?ибкор наметавонад вобаста ба баландшавии арзиши аслии ма?сулот нархи вориди ма?сулотро низ баланд бардорад.
Зиёдшавии шумораи коргарон ва дара?аи музди ме?нат сабаби аз меъёр зиёд сарф шудани восита?ои пул? ва камшавии фоида мегардад.
Агар ду сабаб?ои охиронро ба як гурў? ,- зиёдшавии харо?оти захира?о нисбат ба ?исоб?ои пешбинишуда ва бизнес-на?ша мутта?ид кардан мумкин аст.
Номусоид та?йир ёфтани вазъи бозор дар намуди пастшавии талабот ва нарх ба ма?сулоти фурўхташавандаи со?ибкор, ин камшавии ?а?ми фурўши ма?сулот ба камшавии фоида, талафи даромад оварда мерасонад. Сабаби чунин талаф?о паст будани сифати ма?сулот низ шуда метавонад.
Ба инобат нагирифтани баландшавии андозаи андоз?о: ?ори кардани намуд?ои нави андоз, бо?и гумрук?: ки ?ангоми ?исоби бизнес-амалиёт ба ?исоб гирифта нашудааст. талаф?ои даромадро ба ву?уд меоранд, чунки сарфу харо?от?о зиёд мешаванд.
Аз ?ониби яке аз иштирокчиёни бизнес-амалиёт пардохт карда натавонистани мабла?, боз доштани пардохти восита?ои пул? ба мў?лати зиёд ба камшавии даромади дигар иштирокчиён оварда мерасонад.
Ра?обати ноинсофона низ яке аз сабаб?ои ба ву?уд омадани талаф?ои со?ибкор? ба ?исоб меравад, ки ра?ибон барои ба бозор баромадани дигар со?ибкорон бо тарз?ои ?айри?онун? халал мерасонанд.
Умуман сабаби ба ву?уд омадани талаф?о аз худи со?ибкор ва интихоби шарикон вобастагии калон дорад. Бинобар ин со?ибкор бояд кушиш намояд, ки сабаби ба ву?уд омадани талаф?оро пешгир? карда, то андозае онро кам кунад.
4. Ро??ои кам кардани таваккал дар фаъолияти со?ибкор?.
Самаранок идоракунии ташкилоти со?ибкор? дар шароити муосир бе усул?ои махсуси та?лил ва идоракунии таваккал ?айри имкон аст. Дар шароити рушди ичтимо?-и?тисодии давраи муосир ми?дори сабаб?о ва омил?ои манфии ба фаъолияти корхона таъсиррасон бени?оят зиёданд. бинобар ?амин вазифаи идоракунии таваккал на?ши му?имро пайдо мекунад ва яке аз шарт?ои му?ими таъмини бехатарии и?тисодии корхона ба ?исоб меравад.
Дара?аи баланди таваккал дар фаъолияти со?ибкор? зарурати ?усту?ўи ро??о ва усул?ои паст кардани онро ба миён меорад. Чунин амал?о низоми идоракунии таваккал номида мешавад. Низоми идоракунии таваккал намуди махсуси фаъолият мебошад, ки ба кам кардани таъсири таваккал ба нати?а?ои фаъолияти со?ибкории корхона равона карда шудааст.
Идоракунии таваккал – ин ?араёни бисёрзина буда, ма?сади он кам кардан ва товон додани зарар барои со?ибкор зимни ба ву?уд омадани ?олат?ои номувофи? мебошад. ?араёни идоракунии таваккал аз мар?ила?ои асосии зерин иборат аст (расми 3)№
- та?лили таваккал;
- интихоби усули таъсиррасон? ба таваккал бо ро?и ба?оди?ии му?оисаи он?о.
- ?абули ?арор;
- таъсиррасон? ба таваккал;
- назорат ва тасхехи нати?а?ои ?араёни идоракунии таваккал.
Расми 1. ?адвали умумии ?араёни идоракунии таваккал.
Та?лили таваккал мар?илаи аввали идоракунии таваккал ба ?исоб рафта, ма?сади он гирифтани ахбороти зарур? оид ба сохтор, хусусият?ои объект ва таваккал? мав?уда мебошад. Ахбороти ?амъовардашуда бояд барои ?абули ?арор?ои комилан мувофи? дар мар?ила?ои минбаъда кифоя кунад. Та?лили таваккал аз ошкоркун? ва ба?оди?ии он?о иборат буда, ?ангоми ошкоркун?: тамоми таваккал, ки ба фаъолияти пешбурдашаванда хос аст, муайян карда мешаванд. Му?имаш дар ин ?о – вазъият?ои му?имро аз даст надодан ва муфассал ?амаи таваккали мав?удбударо тасвир кардан мебошад.
Ба?оди?? – ин тасвири ми?дории таваккал?ои ошкоркардашуда мебошад, ки дар рафти он э?тимолият ва ?а?ми зарар? имконпазир муайян карда мешаванд. Дар ин ?олат ма?мўи сенария?ои тара??иёти ?олат?ои номувофи? ташаккул меёбад, ки аз рўи он?о метавон ?адвали э?тимолияти баву?удоии зарарро тартиб дод.
Ошкоркун? ва ба?оди?ии таваккал байни ?амдигар зич ало?аманд буда, на ?ама ва?т имконияти аз ?ам ?удо кардани он?о ву?уд дорад.
Пас аз ин мар?илаи интихоби усули таъсиррасон? ба таваккал бо ма?сади кам кардани зарари имконпазир дар оянда о?оз меёбад. Чун ?оида ?ар як намуди таваккал ду-се тарзи кам кардани онро пешбин? мекунад. Бинобар ин муаммои ба?оди?ии самаранокии му?оисаи усул?ои таъсиррасон? барои интихоби бе?тарини он ба миён меояд. Му?оисаи усул?о метавонад дар асоси меъёр?ои гуногун, аз он ?умла и?тисод? гузаронида шавад.
Пас аз интихоби усули бе?тарини таъсиррасон? ба намуд?ои мушаххас? таваккал имконияти ташаккул додани стратегияи умумии идоракунии ма?мўи таваккали корхона пайдо мешавад. Ин мар?илаи ?абули ?арор?о мебошад, ки захира?ои зарурии молияв? ва ме?нат? дар ин ?о муайян карда мешаванд, гузориш ва та?симоти вазифа?о байни мене?ер?о ба амал меояд, та?лили бозор ба амал бароварда мешавад ва бо мутахассисон масли?ат?о гузаронида мешаванд. ?арор – асоси идоракун? буда, аз якчанд амали имконпазир интихоби тарзи бе?тарини онро дар назар дорад. ?абули ?арори дуруст – кафолати муваффа?ияти фаъолияти со?ибкор мебошад, чунки он дара?аи таваккалро нисбатан паст мекунад ва имкон меди?ад, ки нати?аи баланди ни?о? ба даст оварда шавад.
Мар?илаи ни?оии идоракунии таваккал назорат ва тас?е?и нати?а?ои ба амалбарории стратегияи интихобшуда бо назардошти ахбороти нав ба ?исоб меравад. Назорат - ин ?араёни гирифтани ахборот оид ба зарар?ои баву?удомада мебошад, ки коркарди чора?оро низ оид ба кам кардани он?о дар бар мегирад. Он метавонад дар ошкоркунии ?олат?ои нав, ки дара?аи таваккалро та?йир меди?ад, та?вили ин маълумот?о ба ширкати су?уртав?, назорат аз болои самаранокии кори низоми таъмини бехатар? ва ?айра?о зо?ир ёбад. Чанд соле як маротиба бояд маълумот?о дар бораи самаранокии чора?ои истифодашаванда оид ба идоракунии таваккал бо назардошти ахбороти зарар?ои дар ин давра баву?удомада аз нав дида баромада шаванд.
?амин тавр, идоракунии таваккал истифода ба ташкилоти мушаххас имкон меди?ад, ки
-омил?о ва сарчашма?ои таваккали со?ибкор? ошкор карда шаванд;
-э?тимолияти ба ву?удоии ин ё он намуди таваккал, инчунин зарари имконпазир муайян карда шавад;
-чорабини?о оид ба паст кардани таваккал кор карда баромада, бана?шагирифта ва ?ангоми зарурат ба амал бароварда шаванд;
-нати?аи молиявии идоракунии таваккал ба инобат гирифта шавад.
Барои ташкил намудани фаъолияти даромаднок дар шароити муосир со?ибкор бояд тайёрии хуби касб?, инчунин дар со?аи и?тисод?, сиёсат, равоншинос?, ?у?у?шинос?, ташкили исте?солот дониш?ои зарур? дошта бошад ва бо олимон, мутахассисон оид ба бозоршинос?, со?ибони сармоя ?амкор? карда тавонад. Фаъолияти со?ибкор дар ин ?ода ба ?имояи корхонаи худ аз таъсири таваккал, ки ба даромаднокии он та?дид мекунанд, равона карда шудааст ва ба ?алли вазифаи асосии со?ибкор – интихоб намудани лои?аи бе?тарини фаъолият аз вариант?ои имконпазир мусоидат мекунад.
Усул?ои асосии паст кардани таваккал дар фаъолияти со?ибкор? ин?о мебошад:
- барои коркарди лои?а ?алб намудани шарикон ва мутахассисони сало?иятдор;
- та?лили ами?и муаммо?ои имконпазир;
- ояндабини? тамоюли инкишофи вазъи бозор, талабот ба ма?сулот ва ё хизмат?ои додашуда;
- та?симоти таваккал байни иштирокчиёни лои?а, и?рокунандагони он;
- су?уртакунии таваккал;
- захиракунии мабла??ои пул? барои пўшонидани харо?от?ои пешбининашуда;
- коркарди бизнес-на?ша.
Просмотр: 4668
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved