Дата: 2015-10-27
?ум?урии То?икистон дар ?исми ?анубу шаркии Осиёи Миёна байни 30°5' ва 40°5' арзи шимол? ва 67°5' ва 75° т?ли шар?? во?еъ буда, бо Аф?онистону Хитой, ?ир?нзистону Узбекистон ?амсар?ад аст. Дар кисми шимолтарини зонаи субтропик? ?ойгир ва минта?аи к??сор будани он сабаби ивазшавии мавсимии массаи ?аво? ва и?лими континен-тал? шуда, дар давоми сол амплитудаи миёнаи ?арорат то 37° С мерасад. Дар фасли зимистон фар?ияти ?арорати ма?ал?ои гуногун то 80°С мерасад (Ша?ритус + 20°С, Бу-лунк?л- 60°С).
Дар тасма?ои био?у?рофии ?ум?урии мо минта?а?ои табиии нимкураи шимолии Замин такрор мешаванд. Дар минтака?ои к??ии ин ?о ?ариб 8500 пирях ба кайд гирифта шудааст, ки масо?ати 8500 км2 - ро п?шонидаанд ва кало-тарини он?о - пиряхи Федченко бо масо?ати 907 км2 - ба 77 км т?л кашидааст. ?афсии ?абати яхи пирях?о то 800 метр мерасад. Ми?дори оби н?шокии ин пирях?о 800 - 840 км3 буда, нисбат ба ?араёни миёнаи солонаи ?ама дарё?ои ?ум?ур? 13 маротиба зиёдтар аст. Масо?ати бо пирях?о п?шонидашудаи Помири То?икистон (6220 км2) нисбат ба масохати яхбастаи к?х?ои Кавказ 3,5 баробар зиёд аст. Оби пирях?о ?исман дар к?л?ои к??? захира мешаванд. Тан?о дар ?авзаи дарё?ои Пан?у Вахш кариб 1700 к?л?ои хурду миёна мав?уданд, ки байни он?о ?арок?л, Рангк?л, Зорк?л, Сарез, Яшилк?л нисбатан азимтаранд. Масо?ати 200 к?ли калонтари ?ум?ур? 716 км2 буда, дорои ?а?ми 46,5 км3 оби н?шокианд. Ба сифати мисол к?ли Сарезро ёдовар шудан кофист, то ин ки оид ба захира?ои обии ?ум?ур? тасавву-роти пурратар ?осил намоем. Ин к?ли нисбатан ?авон (с.19П) бо па?ноии аз 1 то 3,3 км (ум?и калонтарини 505 м), дарозии 60 км ва масо?ати 80 км2 дошта, ?а?ми обаш 17 км : аст. Дарозии хатти наздисо?илии вай 162 км мебошад. ?афсии кабати яхи сат?и ин к?л то 60 - 70 см мерасад.
Захирахои мав?удаи об тавассути 947 р?ди к???, ки дд-розии бештар аз 10 км доранд, ?ор? мешаванд. ?айр аз ин ма?рои 16 дарёи ?ум?урй аз 100 то 500 км аст. Дарозии тан?о 4 дарё аз 500 км бештар аст.
Аз территорияи ?ум?урии мо 65,11 км3 об ?ор? меша-
вад. ки 51,2 км3 -и он аз ?исоби пирях?ои ?удуди
То?икистон аст. Аз ин микдор 50,5 км3 - аш ба ?авзаи да-рс?ои Аму ва 0,7 км3 -аш ба Сир тааллук дорад. ?исми бештари иктидори обии ?ум?ур? аз ?исоби дарё?ои Пан?, Вахш, Кофарни?он ва Зарафшон аст.
Бо ву?уди он, ки масо?ати ?ум?урии мо ба 5,7% - и ?авзаи ба?ри Арал баробар аст, бештар аз нисфи об?ои ин минта?а аз баландк???ои он дар шакли р?д?ои к??й ?орй мешаванд, ки дарозии умумиашон 28500 км аст. ?айр аз ин дар давоми сол?ои 1960 - 1980 дар ?ум?ур? 8 обанбор сохта шуда буд: Селбур (26 млн.м3), Муминобод (30 млн.м3), Кат-тасой (55 млн.м3), Да?анасой (43 млн.м3), ?айро?ум (2,6 млрд.м3).
Аз захираи мав?удаи об тан?о 11,9 км3 - аш дар худуди чум?урии мо истифода шуда, бо?имондааш байни Узбеки-стон, Туркманистон, ?ир?изистон ва ?азокистон та?сим мешавад. Инро аз р?и истифодаи оби ба ?ар сари а?ол? му-вофи?оянда низ дидан мумкин аст. Дар ?ум?урии мо исти-фодаи об ба ?ар сари а?ол? 2,8 ?азор м3 бошад, ин нишон-дод дар ?ум?ури?ои дигар ?авзаи ба?ри Арал 2 бор зиёд аст.
Дар ?исми марказии ?ум?ур? то 1800 мм ва дар балан-ди?ои 4000 м (Помири Шар??) то 60 мм боришот ба амал меояд. Аз ?исоби чунин боришоту захира?ои р?изамин? мувофики баъзе маълумот?о захираи об?ои зеризаминии ?авзаи дарё?ои Сир, Зарафшон, Аму, Вахш, Сурхондарё, ?изилс?, Кофарни?он бештар аз 120 км3 аст.
Исте?солу истеъмоли об дар ?ум?ур? сол?ои охир, му-вофи?ан 13,7 млрд.м 3 ва 11,8 млрд.м3 буд, ки асосан барои обёри дар со?аи кишоварз? истифода мешавад.
Савол?о
Просмотр: 13038
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved