Дата: 2015-10-27
Шиносоии наздиктар бо баъзе омил?ои абиотикии му?ит?ои гуногун имконият меди?ад, ки табиат ва хусусия-ти таъсироти омил?ои дигар то андозае бе?тар дарк карда шавад.
Болотар ишора кардем, ки дар баробари ададан сершу-мор буданашон, вобаота ба дара?аи зу?уроти омил?ои ало?аманд, натичаи ни.>оии таъсири як омил ё ма?м?и онхо гуногун мешавад. ?айр т ин ?амон як омил ба ?ама орга-низм?о таъсири якхела надорад. Инро дар мисоли нур?ои офтоб? шар? меди?ем.
Нур?ои со?аи ултрабунафши спектри Офтоб аз фо-тон?ои баландэнергая иборатанд, бинобар ин фаъолии ки-миёвии зиёд (яъне ?обилияти кандани банд?ои кимиёв?) доранд. Аз ин р? дозаи он?о ба организм?о зарарнок, вале камтараш ?атто зарур аст. Масалан, дар ?айвонот ба вучуд омадани витамини (зиддирахитии) Б ба таъсири ин мавч?о (250-300 нм) вобаста аст. Гандумгуншавии п?сти бадани одам зери таъсири мав??ои то 400 нм аломати таассури ?имоявии п?ст аст. Таъсири гармй аз ?исоби нур?ои инфра-сурхи дарозии мав?ашон зиёда аз 750 нм зо?ир мешавад. Дар гузаштани фотосинтез бошад мав??ои диапазони 380-710 нм са?ми асосй дор^нд.
Барои ?айвонот р?дшоии Офтоб бештар омили бавоси-та аст, зеро мав?удияти ?ама гетеротроф?о аз ?исоби энер-гияи тмкардаи растани?ост. Бо ву?уди ин ?исми дидашавандаи спектри афканишоти Офтоб барои фаъолияти ?аётии онхо зарур аст. ?айр аз ин чун воситаи муайян кар-дани мавкеи фазой ва биниш хизмат мекунад. Р?шноии ди-. дашаванда маф?уми нисбист, зеро диапазони биниши баъзе ?айвонот ба ?асми инфрасурх ва ё ултрабунафши спектр мувофик меояд. Шикори шабонаи баъзеи он?о низ маълум аст. мукаррар карда шудааст, ки ?ангоми та?йири мав?еи зисти ба?орй ва ё тирамо?? парвози тулонии паррандагон бештар ба осмоии камабр мувофи? аст, зеро дар ?авои тира ва Офтоби паси абр?обуда он?о ра?гум мезананд. Манбаи гирифтани гарди гул?оро низ занбурони асал аз р?и мав?еи Офтоб хабар меди?анд, ки дар <фа?си» махсуси он?о ифода меёбад.
Омили абиотикии дигар ?арорати му?ит аст, ки он суръати атому малекула?ои системаи биолог? вобастагии як?имата дорад пас, дигаршавии ?арорати му?ит сабаби та?йироти ?арорати организм ва суръати реаксия?ои био-кимиёвие мегардад, ки мубодилаи модда?оро таъмин ме-намоянд.
Азбаски сохти таркиб? ва фаъолияти сафеда?о асосан ба ?арорат?ои 0°-50°С мувофи? аст, ин ?арорат?о сар?ади имконпазирии ?аёти аксар мав?удоти зиндаанд. Чун истис-но организм?ое низ дучор меоянд, ки фаъолияти ?у?айра?ояшон дар ?арорат?ои аз 0°С пасттар ё аз 50°С бештар катъ намешавад. Он?оро мувофикан, криофил?о ва термофил?о меноманд. Дар шароит?ои лаборатор? берун аз сар?ади номбурда (масалан - 200°С) катъшавии му-ваккатии просесс?ои ?аётии баъзе организм?о (анабиоз)-ро мушо?ида намудаанд, ки сонитар фаъолияти он?о бар?арор шудааст. Барои аз ?олати анабиоз баргаштан ло-зим аст, ки дар ?у?айра?о таркиби макромолекула?о вай-рон нашаванд.
Дар давра?ои номусоиди сол (масалан, сармои зими-стон ё нарасидани об дар гармои тобистон) карахтшавй ё хоби дуру дароз хоси паррандагон ва ширхорон аст, ки дар он?о мубодилаи модда?о суст ва ?арорати баданашон му-вофи?ан паст мешавад.
Бар хилофи ?айвонот растани?о организм?ои мукимианд ва аз ин р? он?о ба як режими гарм? муто-би?анд. Бо ву?уди ин ?ангоми пасту баландшавии ?арорат дар он?о та?йироти биокимиёв?, физиолог? ва баъзан морфологй ба амал меояд, ки ба номусоидии шароит муво-фи?шавии он?ост. Масалан, барои дарахтони ма?али мо ин та?йирот дар ?удуди - 20"С то + 40, 50°С ба 60, 70»С мерасад.
?араёни просесс?ои биокимиёв? ва фаъодияти муъта-дили организм?о ба таъмини кифояи об низ вобаста аст. Кам будани намнок? аз хусусият?ои ба тез? зо?иршавандаи му?ити р?вдаминист. Аз ин р? вай аз ?абили проблема?ои асосии мутоби?шавии эколог? мебошад. Режим (ре?а)-и намнокии сат?и хушк? гуногун мешавад. Дар баъзе мин-така?ои тропикй бу??ои оби таркиби ?аво фосила?ои зиёд намнокии 100%-ро ниго? медоранд, вале дар шароити биё-бон ин бу??о амалан нестанд. Ми?дори бу??ои оби таркиби атмосфераи як ма?ал вобаста ба фасли сол ва ?атто дар фо-силаи як шабонар?з доимй намемонанд. Ин сабаби гуногу-нии шароит?ои экологии минта?а?ои хушкй гашта, зару-рияти мувофи?ан танзим намудани мубодилаи обро ба ми-ён овардааст, дар акси ?ол сабзиши навъ?ои гуногуни на-ботот дар тамоми сат?и сайёра номумкин мешуд.
Тарз?ои танзими мувозинати об нисбат ба растани?о дар ?айвонот бештар аст. ?айр аз восита?ои морфологй ва физиологии сарфаи намнокй дар организм, он?о бо ?усту?уи обх?ра, интихоби мавзеи зист, кандани лонахои зеризаминй ва ?айра мувозинати заруриро таъмин менамо-янд. Ин аст, ки он?о ба беобшавии организм бештар то?атоваранд. Масалан, барои одам гум кардани оби ба да?яки массааш баробарбуда (10%) марговар аст, вале фаъолияти уштур ва г?сфандон ?ангоми гум кардани 27% ва 23%-и оби организм ?ам ?атъ намегардад.
Дар ?атори ?арорату намнокии ?аво дара?аи абрнокй, боришот, кувваи бод ва самти он, ?одиса?ои дигари ба та?йири вазъи атмосфера ало?аманд (муссон?о, сиклону антисиклон?о), тавсифоти обу ?авоянд. Аз р?и режими би-сёрсолаи он ба и?лими ма?ал ба?о меди?анд, ки бештар бо шароит?ои ?у?рофии минта?а вобаста аст. ?айр аз ин ?атто дар доираи як ма?ал врбаста аз баланд? (нисбат ба сат?и ба?р) ?уногунии икдим мушо?ида мешавад. Ин сабаби сершумории шароит?ои ?аётии мав?удоти зиндаи р?и За-мин аст, ки чун ма?м?и омил?ои абиотикй ба организм?о таъсири гуногуи доранд. Таъсири ?атто механикии борони сел ё жола чун осеби ба ?айвоноту наботот расида, ба Шу-мо маълум аст. Ин ?ам маълум аст, ки па?ншавии чу?рофии навъ?ои гуногунии организм?о хатто аз як омили абиотик? вобаста буда метавонад. Масалан, дар мавриди баландша-вйи ?абати барфи баландк???о паррандагон дар ?усту??и ?изо поёнтар мефуроянд ва ин сабаби дигаршавии ?ои су-кунати ?айвоноти дигар низ шуда метавонад.
Савол?о
Просмотр: 3679
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved