Дата: 2015-10-27
?амбастагии инсону табиат беба?с аст. ?исси эстети-киву д?стдории наботот, э?соси фара?манд? аз б?и муат-тари гул?о, ба сарв нисбат додани ма?буба ва гайра ифодаи манбаи ?изои маънав? будани табиатанд. Вай ил?омбахши э?одкорон аст. Дар ибораи «Замин -Модар» ?астии инсон ?ун?идааст. Вале ба ивази ?ама ин неъмат?о фа?ат д?ст доштани Ватан коф? нест. Ба ?ар намояндаи олами набо-тоту ?айвонот и?лиму ?ои сукунат маъ?ул аст, дар акси ?ол тарки манзил мекунанд, вале дар ?астии пуртазоди замин? инсон макоми хоса дорад. Махсусан тавлиди тамаддуни ?омеъа сабаби омиле гардид, ки ба ?араёни фаъолияти та-биати зинда аксаран исло?и номатлуб ворид менамояд. ?а?ми истихрочи саноатии нафту газ, ангишту фулузот, бунёди ша?р?ои азиму обанбор?о, система?ои обёрй ва гайра ба ?аде расидаанд, ки ба таъсироти геолог? мукоисашавандаанд. Ба ин чанде пештар В.И. Вернадский ?ам ишора карда буд, ки ба шарофати прогресси илму тех-ника инсон ба «кувваи асосии геолог?» ~и сайёра табдил ёфтааст. Ба тарзи дигар, а?олии 6-миллиардаи имр?за ба кадри 50- миллиарди асри сангин табиатро «захмин» кар-даанд. Масалан, тан?о дар соби? Итти?оди Щурав? соле 2 млн. гектар ?ангалзор?о хароб ва 64 млн. гектар замин?ои корам дучори эрозия мешуд. Маълумоти зайл низ инро тасди? мекунад. Дар р?и Замин соле то 100 миллиард тонна ?инс?ои к??? истихро?, 800 млн. тонна фулузоти гуногун гудохта, 500 млн. тонна нури?ои минерал? ва 3 миллиард тонна ма?сулоти нафтй истифода мешавад. Ин аст, ки тан?о дар давоми сол?ои 1960-90 газй карбон дар таркиби атмосфераи Замин 5% афзудааст. Ба а?идаи баъзе мутахас-сисон ин афзоищ амалан бештар аст, зеро сол?ои охир аз ?исоби с?хтани с?зишвори?ои маъдан? 400 млрд. тонна га-зи карбрн вориди атмосфера шудааст. ?айр аз ин, азбаски корхона?ои саноатии имр?за то 90% партов?ои исте?сол? доранд, дар вазъи ногувори экологии сайёра шаке нест.
Мисол?ои зиёди дигаре овардан мумкин аст, ки дахола-ти инсон ба раванди табиИ сабаби проблема?ои ташвишо-вару та?дидомези умумисайёравй гаштааст. Аз- ин р? ба инобат гирифтани талаботи эколог? бе истисно дар ?ама мамлакат?о, аз ?умла дар То?икистон ?ам, ба ?укми ?онун даромадааст. Инкишофи минбаъдаи хо?агии халкро биду-ни муносибат?ои нави истифодаи сарват?ои табий тасаввур кардан мумкин нест.
Воситаи асосии тад?и?оти эколог? усул?ои та?лили микдорианд. Ма?з аз р?и ом?зиши та?йироти микдории сохти популятсия ва система?ои эколог? ро?еъ ба фаъолия
Восита?ои на?лиёти имр?за асосан ма?сули асри 20 бу-да, дар та?йир додани таркиби атмосфераи Замин омили номатлуби экологианд.
Бонги изтироби зиёди ?омеа нисбат ба хавфи экологии истго??ои бар?и атом? ба ?амагон маълум аст. Хо?иши ис-роркоронаи та?йир додани тар?и ибтидоии истго?и бар?и обии Ро?унро низ чун риояи талаботи экологй шар? медо-данд. Ин ?о барои ?иёс.?айд кардан бамаврид аст, ки му-вофи?и маълумоти Агентии байналмилалии (истифодаи) энергияи атом (МАГАТЭ) то ибтидои с. 1984 дар р?и Замин 300 истго?и бар?и атомии амалкунанда ба хо?агии хал? ?амаги 8% энергияи бар? медоданд. Са?ми истго??ои бар?и обй аз ин ?ам камтар (1,4%) аст, ки ба ин истифодаи ман-ба?ои гейзерй ва дастго??ои бо мадду ?азр амалкунанда низ дохиланд.
Пас талаботи ба энергия доштаи а?олии р?и Замин асо-сан аз ?исоби с?зиши ангиштсанг (45,9%) ва газу ма?сулоти нафт? (35,8%) ?онеъ мегардад. Барои тасаввур кардани ?а?ми исте?солу истифодаи имр?заи ин с?зишвори?о ба эътибор гирифтан лозим аст, ки нисбат ба ибтидои аср (с. 1900-1,5 млрд.а?олй) энергияи истеъмолии ?ар нафар а?ол? дар миёнаи аср (1950-2,3 млрд.) 2,6 бор ва дар охир (с.2000-6 млрд.) 8 бор афзудааст. Яъне талаботи энергетики а?олии имр?заи р?и Замин нисбат ба ибтидои аср ?ариб 27 маро-тиба зиёд аст. Мувофи?и вердикти шо?и Англия (с. 1273) ?атто барои бо ангиштсанг гарм кардани манзили ис-ти?омат? ?укми ?атл мебароварданд, вале дар нати?аи ис-тифодаи бебаркаши ин навъ?ои анъанавии сузишвор? дар 50 соли охири асри 20 оксигени таркиби атмосфераи Замин 246 млрд. т.(ё 0, 02%) кам ш?даст ва тахмин мекунанд, ки то с 2060 микдори гази карбон (?оло 0,034% аст) ду бор меаф-зояд. Камбудии оксиген пеш аз ?ама дар фаъолияти майна ?ис мешавад, зеро нисбат ба узв?ои дигари инсон вай окси-генро 30 бор бештар истеъмол мекунад.
Ба а?идаи ?укамои ?адим об яке аз чор унсур аст ва муоинаи сохту таркиби мав?удоти р?и Замин, ки ба маълумоти имр?за асос ёфтаанд, ин нуктаро та?вият меди?ад. Микдори умумии оби кураи арз 1,37 млрд. км3 аст, ки 97%-и онро оби ш?ри ба?ру укёнус?о ташкил меди?анд ва 70, 8% - и сат?и сайёра (510 млн. км2)-ро п?шондаанд. Захираи оби бенамак 28-30 млн. км3 буда, асосан (80%) дар ?утб?ои Замин ва таркиби пиря??о ?ойгиранд. ?а?ми оби на?ру да-рё?о, к?л?о ва таркиби атмосфера ба 0,01%- и захираи уму-мии оби сайёра баробар аст, ки бештар аз сеяки он талабо-ти а?олии 6-миллиардаи Заминро таъмин карда метавонад. Бо ву?уди ин вай беинти?о нест ва дар мавриди чун нафту газ бебозгашт буданаш дар давоми 80-90 сол пурра сарф мешуд, зеро истифодаи шабонар?зии об ба истйхро?и со-лонаи ?ама кандани?ои фоиданок ?ариб ?амченак аст.
Барои ба ин нукта шуб?а накардан ба ёд овардан ко-фист, ки дар мавсими нашъунамо ба ?ар гектар пахта 5,5 ?азор т, чуворимакка 20 ?азор т., шолй -40 ?азор т об зарур аст. Умуман ба ?ар гектари зироати обии дилхо? аз 4 ?азор т бештар об зарур аст. Хушбахтона, гардиши об дар табиат чун ?аракати бу? дар мошини бу?ист, ки вазифаи гармку-наку деги бу?иро Офтобу у?ёнус и?ро мекунанд. Фосилаи ивазшавии нами атмосфера ва оби дарё?о 10-12 р?з аст. Оби у?ёнус баъди 3 ?азор сол ва таркиби пирях?о дар 8-10 хазор сол пурра иваз мешавад. Яъне гардиши оби имр?з истифодашуда ба умри сад?о насл?ои пасоянда рост меояд.
Аз муоинаи ин ра?ам?о дарки мураккабии вазъи эколо-гии имр?за душвор нест. Бисёр масъала?ои марбутро дар сат?и давлатй ва бо ?усту??и чора?ои амаливу м?штараконаи кулли давлат?о ?ал кардан мумкин аст, ва-ле дастгирию к?шиши ?ама?онибаи ?омеа шарти ?атмист. Та?озои аёми мо чунин аст, ки аз хонандаи мактаб? то хо-дими давлат? ?ама ниёзманди тарбия ва саводи экологи-анд, зеро ?ар яке дар тозагиву ифлос накардани му?ити зист на тан?о са?ми мувофи? гузошта метавонад, балки дар ин кор бояд худро маъсул ?исобад.
Ба тобиши фардии ибораи «чун обу ?аво зарур» назар-дошти манфиати ?омеаи имр?заву насл?ои оянда зам шу-дааст.
Савол?о
Просмотр: 7856
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved