Дата: 2019-09-17
Бозор худ аз худ, бидуни сабаб ва шароит?ои муайяни таърих? бунёд ва густариш ёфта наметавонад. Та?риба нишон меди?ад, ки инкишоф ва та?аввули бозор та?ти шароит ва услуб?ои мушаххас ?арор мегиранд. Дар ?аёт тадби? гаштани он?о дар шароити мав?уд будани раванд?ои гуногун: фазои и?тисод?, муста?илият, нархму?арраркунии озод, моликияти хусус? ва бисёр-моликият?, тавлидгару истеъмолкунанда, харидору фур?шанда, та?озою арза, ра?обат, демокративонии исте?солот, танзими давлат?, зерсохтор (инфра-структура)-и исте?сол? ва и?тимо? ва ?айра имконпарзир мебошанд.
?ар яке аз ин нишонди?анда?о, па?лу?ои гуногуни бисёр?аб?аи бозорро вобаста ба сирати бисёршаклии моликият ва ташаккули низом?ои и?тисод? ифода мекунад. Дар навбати худ, ?ар яке аз он?о та?ти таъсири омил?ои мухталиф ?арор мегиранд.
Омил?о ?амчун фишанги и?тисод? муста?им ё ?айримуста?им, як ё якчанд па?л??ои муносибат?ои бозориро муайян намуда, барои амал? гаштани он?о замина мегузоранд.
Бояд ?айд намуд, ки ?ар як омил дар ало?идаг? мо?ияти асл? ва во?еии ?одиса?оро бо пурраг? тасвир карда наметавонад. Охирон, дар аснои ба ?исоб гирифтани кулли ?одиса – сабаб, шароит, услуб, омил, меъёр, нишонди?анда, ?а?м, динамика, сохтор... имконпазир мегардад.
Дар адабиёти и?тисод? (гарчанде та?симбандии мушаххас ву?уд надошта бошад ?ам) ба сифати омил?ои муайянкунандаи муносибат?ои бозор? чунин унсур?о номбар карда мешаванд:
- гуногуншаклии моликият ва тарзу услуб?ои амалигардонии он;
- демократикунонии исте?солот бо ниго? доштани восита?ои танзими давлат?;
- э?ё ва густариши зерсохтори бозор, махсусан бозори молу ма?сулот, хадамот, бозори омил?ои исте?солот, бозори молия ва ?айра;
- табдил додани и?тисоди милл? ба и?тисоди боз (кушод), бо ?алб намудани сармояи хори?? ва ба ма?сади муайян истифода кардани он, ро? надодан ба масрафкор?, дузд?, ?аллоб?, каср (дефитсит) ва ?айра;
- кафолат ба озодии и?тисод? – озодона интихоб кардани тавлидгарон, интихоби озоди истеъмолгарон, таъмин кардани шароит барои амал? гаштани манфиат?ои шахс?;
- ра?обат – дара?аи ба ?ам иттисол ва пайваст карда тавонистани манфи-ат?ои шахсию ?амъият?, гур??ию коллектив? дар асоси «даст?ои ноайён»;
- ?авасманд? дар истифодаи захира?о, баланд бардоштани самаранокии он?о, ба ?адди а?ал расонидани харо?от ва ба ?адди аксар боло бурдани даромаднокии исте?солот ва сифати ма?сулот;
- таъмин кардани рушди интенсивии и?тисод дар асоси истифодаи ин?и-лоби илму техника(ИИТ), та?диди технологияи навтарин ва иттилооти муосир;
- нархму?арраркунии озод, му?айё кардани иттилоот барои субъект?ои и?тисод?;
- танзими ?а?м ва меъёри та?озою арза, азнавта?симкунии захира?ои ба манфиати субъект?ои и?тисод? ва ?айра;
Ин ва дигар омилу шароит?ои бозор дар ягонаг? низоми и?тисоди бозо-риро ташкил меди?анд. Низоми бозор тиб?и а?идаи Раймон Барр «навъи и?тисоди ?айримутамарказе мебошад, ки дар он на?ша ва амалиёт?ои во?ид-?ои со?ибихтиёр бо воситаи бозор ва пул, яъне мубодила ба ?ам мутоби? карда мешаванд». Ин мубодила бо воситаи вазифа?ои муайян тасниф карда мешавад (нигар ба на?шаи 4.4.):
1.Вазифаи танзим. Исте?солоти ?амъият? дар сат?и макрои?тисод аз ?ониби хо?аги?ои хонавода, мол?, фирмаву ширкат?о дар асоси худтанзим-кун? ба ро? монда мешавад. Ин вазифа тиб?и ?алли масоили умдаи и?тисод: ч??, ч? ?адар?, барои ч??, ч? хел?, бо кадом ми?дор исте?сол намуд? дар амал тадби? карда мешавад.
Бозор таносубии ми?дории байни молу пул, нарху арзиш, та?озою арза, нишонди?анда?ои микро ва макрои?тисодиро таъмин ва танзим менамояд.
2. Вазифаи ?авасмандгардон?. Ин вазифа, асосан ?ангоми пасту баланд шудани нарх ва пайваста ба ин танзими ми?дори мол?ои ба бозор воридша-ванда назаррас мебошад.
Бозор ?ар як субъекти и?тисодиро доир ба баланд бардоштани самара-нокии исте?солот, ба даст овардани ма?сулот бо нати?аи ками сарфи ме?нату сармоя ва гирифтани фоида водор менамояд. Он ?ар як тавлидгари неъмату хадамотро барои истифодаи нати?аи илму техника ва технологияи замони ?озира ва дар асоси он?о ба ро? мондани усул?ои интенсивии замони ?озира ва таъмини самаранокии кулли ?узъият?ои и?тисод ?авасманд мегардонад.
3.Вазифаи манфиатнокии ?иммат ва ?иёскунии сарфи ме?нати мол?о. Дар бозор мол?о мувофи?и сарфи ва?т (ме?нат) ё худ ва?ти зарурии ?амъият? мубодила карда мешаванд. Бозор ?адду ?удуди манфиатнокии ни?оии молу хадамотро муайян мекунад. Агар харо?от барои ма?сулот баланд бошад, нархи он ?ам баланд мешавад ва нисбати он ?обилияти харидорон низ паст мегардад ва онро харида гирифта наметавонанд. Албатта, он дар оянда аз нав исте?сол карда намешавад, ё худ ми?дори он ма?дуд гардонида мешавад. Дар нати?а объект?ои бозор р? ба таназзул меоваранд ва дучори касод? мегарданд. Дар ?олати акс он?о р? ба инкишоф оварда, рушду равна? меёбанд.
4.Вазифаи нархму?арраркун?. Нархи во?е? дар бозор та?ти та?озою арза ташаккул меёбад. Он вобаста ба ?а?ми ма?сулоти ба бозор воридшаванда пасту баланд мегардад. Охирон, ?адди муозинии нарх ва ми?ёси тавлидоту пешни?одоти молу хадамотро минбаъд муайян менамояд.
5.Вазифаи тафри?асозии исте?солкунандагон. Та?ти та?озою арза ва калобиши нарх?о субъект?ои бозор ба ра?обат дучор мегарданд. Он молисте?-солкунандае, ки харо?оти исте?солиаш нисбат ба нархи бозор паст аст, он дар нати?аи ра?обат со?иби фоидаи баланд мегардад. Дар акси ?ол он касод ва хонахароб шуда, аз «са?наи боз?» бурун меравад. Соле дар ИМА зиёда аз 3500 корхона?ои хурду миёна шикаст х?рда, аз нав бунёд карда мешаванд.
6.Вазифаи ба ?ам пайваст намудани ист?есолкунандаю истеъмолкунанда. Хо? нохо? ?ар як иштирокчии бозор дар на?шаи харидор ё на?шаи фур?шанда ширкат меварзад. Он?о ?амчун субъекти бозор барои худ, ё барои ташкил кардани фаъолияти исте?солию ти?орат? (бизнесу со?ибкор?) ба кор муро?иат мекунанд. Бозор ин ало?аро ба ?ам пайваст ва устувор мегардонад.
7. Вазифаи иттилоот. Бозор ?ое мебошад, ки дар он нати?аи ни?оии фаъолияти субъект?ои и?тисод? ?амъбаст карда мешавад. Охирон, бидуни маълумоти коф? оиди вазъи бозор, та?озою арза, нарх, теъдоди харидорону фур?шандагон, ?а?ми фур?ш, номг? (номенклатура)-и мол?о, ?а?ми мол?ои ба?иямондаю ба фур?шнарафта, ?а?ми воридоту содирот, талабот ба ме?нат, ба ?ои кор, ?а?ми пул ва гардиши он, мубодилаи асъор ва ?о?аз?ои ?иммат-нок, ?а?ми захира?ои и?тисодию омил?ои исте?солот, ?а?ми талабот?ои ?амъият? ва да??ову ?азор?о ?араён?ои дигари и?тисод? имконнопазир мебошад.
Бозор «мухлисони» худро бо воситаи «агент?ояш» (бир?а, музоида, савдо, радио, телевизор, низоми бисёр?анбаи ало?а, р?зномаю ма?алла, табли? (рек-лама) ва ?айра аз а?воли худ хабардор мекунад.
8. Вазифаи таъмини муозин? ва мутаносибии и?тисодиёт. Бозор тиб?и нишондоди и?тисоди сиёсии марксист?, муозин? ва таносубии и?тисодро таъмин карда наметавонад. Амалияи хо?агидор? нишон меди?ад, ки бозор тиб?и ?а?му таркибот ва навъу хел?ои ма?сулот му?аррар мекунад. Ин таносуби?о ба воситаи бар?арор кардани ало?а дар байни сад ва ?азор?о тавлидгарону истеъмолгарони муста?ил ба ро? монда мешавад.
На?ши бозор дар ?араёни такрористе?соли ?амъият? дар он ифода меё-бад, ки он:
- на тан?о як ?авза – муомилот, балки бо?имонда давра?о – исте?сол, та?сим, азнавт?симшав? ва истеъмолро низ фаро мегирад;
- ба исте?солот бо воситаи ало?а?ои ни?оию пастгузаштаи тартиби аввал оиди масоили умдаи и?тисод (ч? ?адар?, ч??, дар кадом ва?т?, бо кадом ми?дор? исте?сол ва пешкаши бозор кард) муозин? ва таносубии и?тисодро ташкил менамоянд;
- тиб?и нати?аи ни?о?, самаранок?, подоши масраф?ои модд? ва ?онеъ гардонидани ниёзу э?тиё?и мардум, молисте?солкунандагонро тафри?а мекунад;
- хо?аг?, корхона, фирмаю ширкат?ое, ки ра?обатпазир нестанд, сармоя-гузории коф? барои та?диди (навкунии) исте?солот надоранд, тоза мекунад.
Бозор ?амчун ма?сули та?аввулоти таърихию табиии инсоният махсуси-ят?ои таърих?, милл?, дин? ва р??ии миллат?ои ало?ида, анъана?ои бе?та-рини он?оро, ки т?ли ?азорсола?о густариш ёфтааст дар худ инъикос менамояд. Бозор дар ?ама давра?ои рушди тамаддун ?ой дошт ва аз ин ли?оз дорои сират, шакл, намуд ва меъёр?ои гуногун мебошад. Аз р?и бозор ?удрат ва нер?и давлат, нуфус ва эътибори миллатро мешиносанд. Бозор оинаи миллат аст.
Просмотр: 827
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved