Дата: 2018-10-20
Зардўз?, навъи санъати ороиши амал?. Як со?аи ?унармандист, ки тавассути ришта?ои зари сафеду зард дар рўйи матоъ на?ш?ои гуногун дўхта мешавад. Чунин тарзи дўхт бо нафосату шукў?и бадеии худ фар? мекунад. Асосан дар рўи махмал ва шо?? зардўз? мекунанд. Дар гузаштаи дур зардўз? дар рўи чарм, карбос ва пашм низ маъмул будааст.
Дар маъхаз?ои адабию баде? ва таърих? оид ба зардўз? гуфта?о ва навишта?оти сайё?они маш?ури хори?? оварда шудаанд, ки дар давра?ои гуногун ба ша?р?ои Осиёи Миёна омада буданд. Он?оро сарулибоси зардўзишудаи а?ли ?о? ба ?айрат оварда буд.
Ин навъи санъат, асосан, дар асри XIX дар ша?ри Бухоро равна? ёфт. Дар дарбори амир корхона?ои махсусе сохта шуданд, ки усто?ои гулдастро мутта?ид менамуданд. Чунин либосро ба ?айри а?ли ?о? дигар касе ?а? надошт бипўшад.
Хамчунин дар дигар ша?р?ои Осиёи Миёна аз ?абили Самар?анду Хисор низ ма?алла?ои ало?идаи зардўз? ву?уд дошт.
Дар санъати зардўз? аслан ду навъи на?шдўз? – заминдўз? ва гулдўз? маъмул аст. Дар заминдўз? на?ш?о ба ?ам пайваст гардида, тамоми заминро яклухт фаро мегиранд ва дар матоъ ?ойи хол? намемонад. Дар гулдўз? тан?о на?ш аз рўйи нусха дўхта мешавад. Зардўзон на?ш?ои аз картону ?о?ази махсус кашидаи худ ва ё на??ошони касбиро рўйи матоъ (асосан шо?имахмал) гузошта, бо ресмон кўк мекунанд. Баъд риштаи зарро рўйи нусха монда аз ду тараф бахя мезананд (яъне зар ба пушти матоъ намегузарад). Усули заминдўз? ни?оят мураккабу нозук ва за?матталаб аст. Бо ин усул?о аз ?адим камзўл, камарбанд, воскат, чойхалта, тўппи?ои занонаву мардона, кафш, ?и?ози асп?о ва ?айра дўхта мешуданд.
Дар санъати зардўзии имрўзаи то?ик? бештар навъи гулдўз? маъмул буда, онро барои зинат додани ?ар навъи ашё? сав?от?, костюм?о, сару либоси занон истифода мебаранд. Дар байни то?икон хусусан тўппи?ои зардўзии занона – зартўпп? маш?уранд. Технологияи ресидан ва тайёр кардани риштаи зар ду навъ мешавад, аввал риштаи зарро даври риштаи абрешим? ё ?о?аз? ба андозае наздику зич мепечонанд, ки ин риштаи зар тамоман маълум намешавад. Дар тарзи дуввум риштаи зарро даври риштаи абрешим? ё ?о?аз? пружиншакл (аз ?ам дур) мепечонанд. Хар яке аз ин ришта?о мавриди истифодаи худро дорад. Ришта?ои зар ?исми асоси ну?ра дошта, аз 10 то 20% тилло низ доранд. Инчунин па?ну борик низ мешаванд.Аксаран ?ангоми зардўз? санг?ои гаронба?о, кам?иммат ва пулакча?ои ?аррангаи филизию садаф? ба кор бурда мешаванд.
Зардўзони ?озира нозуки?ои ?унари гузаштаро боз ?ам равна?у такмил дода, на?ш?ои нави зебову пурмазмун э?од намудаанд. «Офтоб», «Булбул», «Гулшан», «Садбарг», «Мав?» ва ?айра аз ?абили бе?тарин на?ш?о буда, дорои технологияи махсус ва банду басти мураккаб мебошанд. Амали зардўзони маш?ури То?икистон дар намоишго??ои соби? Итти?оди Шўрав? ва байналхал?ии Монреал, Ко?ира, Прага, Лейпсиг ва ?айра ба?ои баланд гирифтаанд.
ШАР?: Ин ма?ола аз китоби “Донишномаи фар?анги мардуми то?ик” (?исми якум), ки соли 2015 аз ?ониби Сарредаксияи Энсиклопедияи миллии то?ик чоп шудааст, и?тибос шуд. Хонандагон метавонанд бо он дар толори хониши Шуъбаи адабиёт доир ба фар?анг ва ?унар, во?еъ дар ошёнаи чоруми Китобхонаи милл? ошно шаванд.
Нигина Ма?мудова
Мутахассиси шуъбаи адабиёт
доир ба фар?анг ва ?унар
Просмотр: 1684
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved