Дата: 2018-10-18
Борбад дар таърихи муси?ии мардумони эронинажод баробари сароянда, навозанда, о?ангсоз ва шоири сурудсаро эътибори бузург доштан, инчунин ба сифати муси?идони номвар дар тартибу танзим додани поя?ои назарии он хизмати нотакроре кардааст. Силсилаи «Хусравон?»-и ў аз анвои муси?ии устодона ша?одат дода ва ин таснифоташ та?аввулоти бузурги э?од? ва и?рокунандагиро асос гузошта, му?имтаринаш он аст, ки ном ва тавсифи аксари таснифоташ дар осори илм?-адаб?, таърих? ва муси?? сурат гирифта, инчунин бета?ир дар муси?ии мардумони эронинажод, ?айриэрон? бар?о мондааст.
Борбад (та?рибан 585-89, Нисо, Марв 628-38 Тайсафун, Марв), сароянда, навозанда, муси?идони эрон?, асосгузори ма?муаи силсилавии муси?ии устодони эрон? ва Шар?. Бо ном?ои Борбади Марваз?, Борбади Ромишгар, Фа?лбазм ?ам ёд мешавад. Сарвари ромишгарони дарбори шо?аншо?и сосон? Хусрави Парвиз.
Муси?ии а?ди сосониён дар шахсияти Борбад барин устоди бузурги созу овоз яке аз са?ифа?ои дурахшони тамаддуни мардумони эронинасл аст. Баъзе му?а??и?он муъта?иди онанд, ки гўё сарчашмаи афкори илмии муси?ии шар??, аз ?умла форсиён аз юнони ?адим аст. Ма?з бо сайъ, кўшиш ва санъати баланди и?рокунандагии Борбад дар муси?ии форсиён та?аввулоти нотакрори ?унар? ба миён омад ва бе?уда нест, ки дар таърих ин давра «асри тиллоии муси??»-и форсиён в умуман Шар? сабт шудааст.
Бино ба эътирофи манобеи хатт? Борбад яке аз асосгузорони мусиыии а?ди сосон? ва умуман Шар? будааст. ?еч ?унарваре мисли ў дар таърих чунин тавсифу муарриф? нашудааст. Таснифоти ў «Сабз дар сабз», «Партави фархор «Ороиши Хуршед», «Нўшинлабон», «Гулзор», «Сарви са??» ва асари ?омеи силсилавии «Хусравон?» дар ?аёти муси?ии а?ди сосониён мав?еи калонро иш?ол менамояд.Борбад бо он бузург аст, ки ў дар санъати муси?ии Шар? та?аввулоти бузургеро ба миён овард, ки ма?з асар?ои офаридааш асос, поя?ои амалии устодона ва назария?ои муси?ии минбаъдаи форсиён сурат гирифт. Дигар ин Борбад аз аввалин санъаткорест, анъана?ои и?рокунандаг?, та??и?и муси?иро ба як низоми илм? ва устодона оварда, онро дар мисоли таснифоташ собит намудааст.
Муаррихони форсию араб? муъта?иди ин ну?таанд, ки баробари танзиму тартиби муси?ии форсиён инчунин муси?ии араб? аз осори Борбад сарчашма гирифтааст. С? ла?ни устодона, сесаду шаст суруду о?анг ва ?афт достони сирф устодонаю шо?онаи ў имрўз дар муси?ии форсиён (эрон?, то?ик?) ва дигар мардумони шар? бар?о мондааст. Агарч? бисёре аз осори ў то замони мо нарасидааст, вале ?исми асосии он дар дохили муси?ии анъанавии мардумони эронинасл бар?о мондааст.
Образ, шахсият ва мероси муси?ии Борбад дар осори хаттии шоирони форсию арабизабон зиёд ба ?алам омада (достон?ои А.Фирдавс?, Низом?, Амир Хусрави Де?лав?, Насриддини Тўс?, ?айси Роз?) ба на?ши ў дар поягузории муси?ии классикии мардуми Шар? ба?ои баланд додаанд. Низом? ма?орати баланди Борбадро (дар Хусрав ва Ширин) чунин тасвир кардааст:
Суруди па?лав? дар нолаи чанг,
Фиканда сўзи оташ дар дили санг.
Талаб фармуда карданд Борбадро
В-аз ў дармон талаб карданд хадро.
Борбад инчунин аз асосгузорни суруду о?анг?ои сислсилаи ба?ория – наврўз?, па?лавон?, таърих?, базмию размист. О?ангу суруд?ои па?лавон?, таърих?, рамзии ў «Пайкари гурд», «Мозандарон?», «Афрангни?о”, «Додофарид» ва ?. Дар асар?ои илмии тад?и?отии назарияи муси?? аз ?и?ат?ои гуногуни таснифоти Борбад сухан меравад ва муси?идонон асоси пайдоиши «Дувозда?ма?ом» ва анъанаи ма?омхониро ба ла?н?ои сигона ва сад дастони Борбад нисбат меди?анд. Агарчи тарзи и?рои аслии осори муси?ии Борбад то ба рузгори мо нарасидаат, вале шакл сохт, мавзўи таснифоти ў аз насл ба насл омадаааст ва намунаи бар?астаи он санъати ма?ом ва ма?омхонист, ки онро дар Дарвозу Бухоро Марвихон?, Марв? ва дар Эрону Аф?онистон Хуросон?, Хуросонхон? меноманд. Бе?тарин и?рокунандаи ин силсила ?офизи зиндаёд Акашариф ?ўраев буд. «Чорзарб»-и ў низ ба асоси асар?ои Борбад э?од шудааст.
Шоир Му?алладаи Гургон? (асри ХП) гуфтааст; дар таърихи мардуми эрон? ду сулола – Сосониёну Сомониён ва аз адабу ?унар Рўдакию Борбад барои минбаъд мояи ифтихору ша?омат шудаанд;
Аз он чандон наим? ин ?а?он?,
Ки монд аз оли Сосон в-оли Сомон.
Санои Рўдак? мондаасту мид?ат,
Навои Борбад мондаасту дастон.
Дар шуъбаи адабиёт доир ба фар?анг ва ?унари Китобхонаи милл? аз рўзгори Борбади Марваз? асар?ои зеринро пайдо намудан мумкин аст:
Истад, А. «?икоя?о аз рўзгори Борбад.
Ра?абалиев Аскарал?, Сарнавишти хунёгар. – Душанбе: Маориф, 1989 – 128 са?.
Низом?, А. Таърихи муси?ии то?ик, Душанбе, Адабиёти бачагона, 2014, 384.
Ра?абалиев, А. Борбаднома (Ба муносибати 1400 – солагии саромади муси?ии устодонаи то?ику форс Борбад), Душанбе: Маориф, 1989 – 88 са?.
Ра?абалиев, А. Маданияти муси?ии то?ик дар аср?ои ХШ-Х1Х. Душанбе: Дониш, 1987, 112 са?.
Ра?абалиев, А. Муси?? дар тамаддуни Сосониён, Душанбе: Ирфон, 2000, 196 са?.
Энсиклопедияи Миллии То?ик, ?.3 Душанбе, 2014 Сарредаксияи Илмии Энсиклопедияи Миллии То?ик, 676 са?.
Та?ияи Нигина Ма?мудова,
мутахассиси шуъбаи адабиёт
доир ба фар?анг ва ?унар.
Просмотр: 770
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved