Дата: 2015-09-12
Бояд гуфт, ки олам ва инсон ду маф?уми бо ?ам марбутанд, ?аргиз олам худ аз худ пурнур нагашта-аст. Инсон дар т?ли тамаддуни чандинасра ба василаи раванд?ои биологию таърих? му?имнишин гардида, асоси мутамаддин, тавлиди неъмат?ои моддиро ба ву-ч;уд овардааст.
То?икистони зебоманзар кишвари ?адимтарини мардуми ориёи?о ва а?амиён буда, ?иссаи олимону санъаткорони ин мардум дар ташаккули тамаддуни ?а-х,он? басо зиёд аст. Бесабаб нест, ки олими ноби?а, яке аз асосгузори илми генетика, академик Николай Вави-лов Осиёи Миёнаро ба яке аз манбаъ?ои пайдоиши маданияту фар?анг дохил кардааст. ?амин сарват?ои маданиро мушо?ида намуда, Н.И. Вавилов ба хулосае омадааст, ки сарзамини То?икистон яке аз марказ?ои ?анитарини пайдоиши зироат мебошад.
Дар во?еъ, маданияти кишоварзии то?икон хеле ?адим буда, таърихи чандинасра дорад. Дар ин бора олими рус М. П. Попов чунин гуфтааст: «Барои кишо-варз, ?амчунин барои муаррих ва забоншинос То?и-кистон на тан?о а?амияти замонав? ва ояндаи дурах-шон дорад». То?икистон ба а?идаи ? гузаштаи бузурги одамизод. сарзамйни бе?амтои зироатпарвар? дар сарнавишти таърих мебошад. Бостонш шоси маъру-фи то?ик Абдулло Ис?о?? дар ?удуди То?икистон дар байни ша?рхои Пан?акент ва Самар?анд дар со?или дарёи Зарафшон ?адимтарин ша?ри Осиёи Марказ?-Саразмро кашф кардааст.
Кашфиёт?ои бостоншинос? нишон доданд, ки маданияти Саразми?о - а?доди су?диён ба давраи не-олит рост омада, таърихи 5500-сола дорад. Дар байни бозёфт?ои археолог? асбобу та??изоти зироаткор?, олоти сангину бирин?? барои коркарди замин, омочу каланд?ои ибтидой ва ?айра?о ба назар мерасиданд. Аз манзилго??о нишона?ои устухонбандии чорвои хо-наг? (г?сфанд, буз, гов) ёфт шудааст.
Пас аз ин тад?и?от?о бармеояд, ки Саразм яке аз марказ?ои парвариши чорвои хонаг? буда, аз ин ли?оз ибораи «хонаг? кунонидан» аз калимаи ?адими то?и-кии «домгир?» гирифта шуда, маънои ром кунонида-ни чорворо доштааст. Бозёфту тад?и?от?ои таърихию ботоншинос? нишон меди?анд, ки ?ан?з дар давра-?ои хеле ?адим а?додони мо дар нати?аи фаъолияти амалй, асос?ои маданияти баланди коркарди замину санъати чорводор? ва инчунин ?оидаю усул?ои ба?оят мутамадеъро ро?еъ дар байни со?аи му?ими мадания-ти модд? бунёд намудаанд. А?додони ?адимаи хал?и то?ик дар нати?аи риво?и санъати баланди кишовар-з? барои ба ву?уд омадани намуд ва зоти нави раста-нию чорво ба комёби?ои назаррас ноил гардидаанд. Дар давоми ?азорсола?о аз худ мероси бои мадан? низ гузоштаанд. Ин маданият тавассути анъана?ои хал-к?, расму оин?ои оилав?, ташкили хо?агии де??он?, чорводор?, ти?орат, тавассути анъана?ои давлатдо-р?, одоби муомилоти байнидавлатй, илму маърифат, ташкили кори таълиму тарбияи насли наврас, тавас-сути адабиёти шифоию хатт?, санъати волои муси?ию тасвир?, ра?су суруд?ои дилнишин аз насл ба насл гузаштааст. Тиб?и маълумоти Забе?улло Сафо су?диён дорои алифбо ва адабиёти хоси худ будаанд. Он?о дар чабони су?дию ма?аллии худ доир ба дин, анъана?о, адабиёт, муси?? ва дигар намуд?ои санъат навишта-?оти гаронба?ое доштанд. Дар замони сугдиён бисёр асар?ои динии насрон?, монав?, буддо? ба забони су-гд? тар?ума мешуданд.
Аз ин андеша?ои олимону бостоншиносон барме-ояд, ки а?додони то?икон дар давра?ои хеле ?адим до-рои хат, мактаб, санъат, адабиёт, анъана ва ша?р?ои ?адимаи маркази илму фар?анги хеш буданд. Санъ-аткорони давраи ?адим ?унари худро аксар ва?т дар р?и девору тахтасанг?ои к??? сабт менамуданд. Он?о бештар ?аёти шо?они замонро тасвир менамуданд. Ин гуна тасвир?оро дар бо?имонда?ои бозёфт?ои бостон-шиносии ша?р?ои Пан?акент, Афросиёб, Варахш ва Саразм дидан мумкин аст.
Дар Саразм шабака?ои ?адимтарини обёрй, ко-рез?о ошкор карда шуданд, ки он аз р?ди Зарафшон ибтидо гирифтааст. Дар давраи мезолит ва энеолит дар ?азорсолаи VI-V пеш аз мелод истифода бурдани ?улба?ои (?убур?о, ??ла?о) сафол? ва бирин?? барои такмили техникаи обёрии замин, р?ёндани ?осили фа-ровон ?амчун як узви маданияти модд? ва ба?ри тара?-?иёти ша?р?ои навбунёди то?икон мусоидат мекард.
Аввалин иншооти обёрикунанда ?исобкуни?ои риёз? ва на?ша?ои ани?и илмиро талаб мекард. Он барои амалии со?аи кишоварз?, пайдоиш ва риво?и мусоби?оти ми?дорию сифат? шароит фаро?ам овард. Дар ин бобат хизмати асосгузори ал?абр Му?аммад
ибни Мусо ал-Хоразм? дар ибтидои асри IX хеле бу-зург аст. Ин гуна кашфиёт?о ба тара??иёти и?тисо-диёти ша?р?о, риво?и ?унарманд?, пайдоиши илм?ои таби?, адабиёт ва санъат мусоидат кард. Инчунин барои инкишофи минбаъдаи илму фар?анг заминаи боэътимод гузошт. Зинаи баландтарини маданият ва истифодабарии замин ба замони Сомониён рост омад, ки шар?шиноси маъруфи Амрико Ричард Фрай дар китоби худ «Мероси Эрон» ин давраро «Асри тиллоии э?ёи тамаддуни то?икон» номидааст.
Просмотр: 3293
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved