Дата: 2017-03-17
Идеали исломии идораи давлату ?амъият, дар назария?ои теократ? ифодаи худро ёфтаанд. Фа?е?он ва дигар олимони ислом дар бораи зарурати дар дасти як шахс ?амъ овардани ?окимият?о? дин? ва дуняв?, ба ?ам пайвастани дину давлат, ки он бояд тамоми олами исломро дар бар гирад, а?ида баён кардаанд. Дар ?а?и?ат бошад, таърих нишон меди?ад, ки ин ?олат тан?о дар замони хилофати Уммавиён ?ой доштаасту халос.
Меъёр?ои пешни?однамудаи ?уръон ва Сунна, оиди шакли давлату давлатдор? ва сохтор?ои он, тарз?ои танзими фаъолияти давлати исломиро ани? муайян накардаанд. Ба ин ниго? накарда, тафсиркунандагони ?уръон, дар асоси та?лили матн?ои му?аддас, асар?ои махсусе офариданд, ки дар он?о назарияи ?окимият ва давлат дар ислом, ба ву?уд оварда шудаанд.
?ояи асосие, ки уламои ислом дар асоси он а?идаи худро баён кардаанд, дар ?уръон оварда шудааст. Мувофи?и он: Олло? ягона ?онунгузор, и?озатди?андаву манъкунанда дар олам буда, тан?о Ў, сарчашмаву манбаи ягонаи ?окимияту давлат мебошад. ?окимияту давлат тан?о аз Худост. Бе?уда нест, ки дар ?уръон Худованд чун подшо?и одамон (Малик ун-нас), номбар шудааст. Ба зиммаи пай?амбари ў, тан?о вазифаи назорат намудани ани?у дуруст и?ро шудани иродаю амри Худованд дар ?омеаи мусулмонон, вогузошта шудаасту бас.
Асари аз ?ама мўътабартарин дар маз?аби сунниён, оиди назарияи давлат ва ?окимият, дар асри ХI аз тарафи фа?е?и маш?ур Ал – Мавард? навишта шудааст. Назарияи сиёс? – ?у?у?ии пешни?од намудаи ў дар асоси ?онсепсияи давлату ?окимияти маз?аб? сунн? меистад, оянда он тан?о ани?у пурратар карда шудаасту халос. Мо?ияти он аз чунин нукта?о иборат аст:
Тар?и давлати теократие, ки фа?е?они ислом? онро пешни?од менамоянд идеал? буда, ба во?еияти реал?, ба ?аёт ягон мувофи?ат надорад.
Консепсияи хилофат дар ислом дар тўли аср?о бор?о дида баромада шуда, дар эволютсияи он давра?о ва самт?ои муайяне мушо?ида карда мешаванд. Дар асри XIX ду доктринаи давлати ислом? ву?уд дошт:
1). Доктринаи расм?. Мувофи?и он султони турк, ки унвони амиралмўъмининро гирифта буд, ягона ?омии мусулмонон ?исоб шуда, бояд хилофатро ро?бар? мекард.
2). Доктринаи мухолиф (оппозитсион?), ма?сад дошт, ки хилофати арабро аз нав э?ё кунад.
Дар аср?ои XIX — XX синтези ?оя?ои пантурк? ва панислом? ташаккул ёфт. Ин ?оя?о дар асари Рашид Ридо (1865 — 1935) «Хилофат ё Имомати Бузург» оварда шуданд. Идея?ое, ки Рашид Ридо тар?иб менамуд аз ?оя?ои фа?е?они асримиёнаг? фар?и куллие надошт, ў низ аз он асос бармеомад, ки ислом шакли комили давлату давлатдориро кор карда баромадааст. Мувофи?и он халифа (яъне султони турк) «сояи Худо дар рўи замин» буда, ?омии асосии мусулмонон мебошад. Хилофат, ба а?идаи Рашид Ридо дар кори э?ёи ислом на?ши бузурге дорад, ?онун? будани ?окимияти султони турк аз болои ?амаи мусулмонон ба а?идаи ў шуб?анопазир аст. Оиди он, ки оё ?амаи мусулмонон султони туркро чун халифа эътироф доранд ё не? Барои ў а?амият надорад. Мундари?аи асосии давлати исломиро Рашид Ридо дар мувофи?ии он ба ислом ва талаботи шариат мебинад.
Рашид Ридо муъта?ид аст, ки аврупоиён идея?ои сиёсии худро аз он ?умла парламентаризм, ?увияти милл?, ?имояи ?у?у?ии ша?рвандон ва ?айраро аз ?уръон гирифтаанд. Ба а?идаи ў барои халосии дини ислом аз «?о?илии мусулмонон ва материализми аврупо?» э?ё намудани хилофати ислом? зарур аст. Ин ?оя?ои Рашид Ридо ?оло дар асоси идеяи хилофат ва консепсияи суннии ?окимияти давлат? меистад. Намуна?ои гуногуни ?окимияти исломиро дар ?а?они имрўза мо дар мисоли Арабистони Сауд?, Эрон, Аф?онистон ва дигар давлат?ои «прогрессивии» ислом? мебинем.
Консепсияи ?анг ва сул? дар ислом. ?и?од
Консепсияи ?анг ва сул? дар ислом дар таълимот оиди ?и?од (?и?од аз араб? ?идду ?а?д, кўшишу ?айрат тар?ума мешавад) ифодаи худро ёфтааст. ?и?од яке аз вазифа?ои му?им ва масъултарини ?ар як мусулмон ?исоб мешавад. Тафсири ?айриисломии истило?и ?и?од онро чун муборизаи яро?ноки мусулмонон бо намояндагони дин?ои дигар маънидод мекунанд, ки ин хато аст. ?анг ба?ри дин, барои ?имоя ё интишори он ?азо номида мешавад. ?и?од дар тафсири ислом? маъно?ои гуногун дорад, он метавонад ?идду ?а?д, кўшишу ?айрат дар ?имояи дин бошад ва ?ам кўшиши ?айрат барои пур?увват кардани дину эъти?од. Дар ибтидо ин истило?ро ?ангоми ба ислом дохил намудани аъробиёни бутпараст истифода мебурданд, ки он ?ам бо ро?и ?арб? ва ?ам бо ташви?у тар?иб пеш бурда мешуд ва он аксаран ба хусусияти фаъолияти пай?амбари ислом дар Макаю Мадина вобаста буд.
Мувофи?и таълимоти ?уръон мусулмонон бояд:
1). Бо ?о?илон ихтилофу та?обул накарда, бо ро?и сул?у сало?, бо сухан он?оро ба дини ислом даъват намоянд.
2). Агар нашавад бар зидди он?о ?анги мудофиав? баранд.
3) ?ангоми мо??ои му?аддас аз ?ангу хунрез? худдори кунанд.
4). Дар дигар ва?т ?амаи восита?оро истифода бурда бар зидди он?о би?анганд.
Ч? хеле ки дида мешавад дини ислом тарафдори бо ро?и сул?у сало? ва ташви?у тар?иб, бо ро?и гуфтушунид ?ал кардани ?ар як низоъ ва ?ар як масъалаи ба?сталаб мебошад.
Бо мурури замон консепсияи ?и?од та?йир ёфт ва ба худ тобиш?ои гуногунро гирифт. Чунин маф?ум?о дар ?и?од кор карда баромада шуданд:
Чуноне ки дар ин ?о дидем аз чор тафсири ?и?од тан?о яктояш муборизаи яро?нокро бар зидди душманони дин дар назар дорад. Ба му?о?идони ро?и ислом ?аннат ваъда дода шудааст. Мувофи?и таълимоти уламои ислом ?и?оде, ки барои такомули маънав? бар зидди камбуди?ои худи инсон равон карда мешавад ?и?оди кабир (бузург) асту ?и?оде, ки бо яро? бар зидди душман бурда мешавад ?и?оди са?ир (хурд).
Бо пайдоиши хилофати араб, ки хал??ои гуногун ва дину оин?ои гуногун дар ?аламрави хилофат ?амъ оварда шуда буданд, консепсияи ?и?од аз навдида баромада шуда бо чунин нукта?о пурра карда шуд:
Сиёсати дин? дар кишвар?ои истилошуда, асосан ба манфиат?ои и?тисод? тобеъ карда шуда буд, аксаи ?окимон зидди ба ислом гузаштани хал??ои дигар буданд, зеро ?айримусулмонон андози хеле зиёд месупориданд, бинобарин аксаран дар кори ?ор? намудани дин зўровар? ву?уд надошт. Намояндагони дин?ои монотеист? ба мисли я?удиёну насрониён бошанд дар ?абули дин умуман ихтиёри озод доштанд.
Уламои ислом дар тўли аср?о меъёр?ои муносибати байни мусулмонон ва ?айримусулмононро дар замони осоишта ва дар шароити ?анг кор карда баромаданд. Он?о ма?мўаи ?оида?оро тартиб доданд, ки мувофи?и он аз ?и?оди яро?нок чунин шахсон озод карда мешуданд:
Ин ма?мўаи ?оида?о, ки ба ?и?од дахл дорад ва муносибати мусулмононро бо хал??ои дигар ба танзим медарорад, асоси «?у?у?и байналхал?ии ислом?»-ро ташкил меди?анд.
Дар даврони мустамликадор? ?оя?ои ?и?од чун мубориза бар зидди зўроварии мамлакат?ои ?арб? истифода бурда мешуд. ?оло ?оя?ои ?и?одро гурў?у ?изб?ои фундаменталист? ва терористон барои амал? намудани ма?сад?ои ?аразнокашон истифода бурдан? мешаванд.
Аксари калони идеолаг?ои дини ислом, уламои ислом бартариятро ба он ?и?оде меди?анд, ки он ба ?ангу хунрез? вобаста набошад. ?идду ?а?д ба?ри ободию гул – гулшукуфии ватан; ба амал баровардани на?ша?ои инкишофи и?тисодию и?тимоии кишвар; ?идду ?а?д барои ба даст овардани донишу ихтисос барои хизмати оянда ба ватану волидон аз ?абили ?и?од?ои кабир ?исобида мешавад.
Просмотр: 2154
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved