Дата: 2015-09-11
Илми фар?ангшинос? яке аз илм?ои ?омеавй буда, таърихи хело ку?ан дорад ва комёби?ои давра?ои гу-ногуни ?омеаро дарбар мегирад. Ом?зиши он комё-би?о олимони зиёдеро ба чунин хулоса оварданд, ки таълими илми фар?ангшиносиро ба ро? монанд, то ки мардум аз комёби?ои бузурги фар?ангию тамаддунии а?ли башар ва па?л??ои ?олибу дилпазири адабиёт, санъат, шеваи ?унармандии хал??ои ?а?он ба?раманд гарданд.' Дар ин маврид ?ар як фарди ?омеа метавонад ба гузаштаи бунёдкоронаи а?доди хеш назар карда, суннат?ои аз байн рафтаи а?доди хешро бар?арор на-муда, ба пешрафти фар?ангу тамаддуни ?омеаи ?а?о-н? ?исса гузорад.
Бузургони илму фар?анг Фороб?, Тойнби, Э. Тэй-лор, Викко, Шпенглер, Сорокин, Бердяев, Данилев-ский, Уайт ва дигарон низ дар замони хеш а?амияти илми фар?ангшиносиро дарк намуданд. Дар охири асри XIX ва ибтидои асри XX ом?зиши илми фар-?ангшиносиро инчунин дар Аврупо ба ро? монданд, ки он ма?сад ва вазифа?ои худро дошт. Пеш аз ?ама тавассути ом?зиши он инсон дар бораи комёби?ои фар-?ангиву тамаддунии мар?ила?ои му?ими ташаккули ?аёти худ маълумоте пайдо намуда, аз он ба?раманд гашта, ба комёби?ои бузург ноил мегардад.
Аз ин хотир олимон ом?зиши илми фар?ангши-носиро зарур ва ?атм? донистаанд, зеро тавассути он мо метавонем дар бораи олами андеша?ои ?адима ?адид ба дарёфти ?а?и?ати фар?анг? ноил гардем. Инчунин мардум бо донишу маърифатнок? ва ?а?он-бинии хеш мушкилот?ои и?тимой, и?тисод? ва фар-?ангии ?омеа?оро дарк намуда, барои бартараф на-мудани он мушкилот?о р? меоранд.
Модоме, ки инсон дар раванди ташаккули ?оме-авй ба комёби?ои фар?ангиву мадан? ноил гардид пас ягон фарде худ мадание тавлид наёфта, балки дар раванди ташаккули ?омеав? хусусият?ои маданиро аз бар менамояд ва зина ба зина онро сай?ал дода, дар ?омеа обр?ю э?тироми худро пайдо мекунад. Дар ?омеаи инсон? афроде ёфт мешаванд, ки он?о аз р?и рафтору кирдор, маърифатнок? ва ?а?онбинии худ ба пешрафти фар?ангу тамаддуни инсоният са?ми бу-зурге мегузоранд. Ва ё баракс шахсоне ёфт мешаванд, ки бо рафтору кирдори сат?и пасти маърифатнок? ва ?а?онбинии худ ба пешрафти фар?ангу тамаддун таъ-сири манф? мерасонанд.
Аз р?и маълумоти олимон бармеояд, ки хусуси-ят?ои мадан? ва предмет?ои маданият аз тарафи инсон аз давра?ои ?адим то айни замон ба даст овар-да шудаанд. Аз ин хотир инсон бо маданият ва маданият хоси инсон дониста шуда, фар?анг ?амчун субъект инсонро ба объекти худ ?арор додааст. Аз ин р? олимон илми фар?ангшиносиро новобаста ба илми ?омеавй буданаш боз илми зиндаг? ва илми дую-ми табиат низ меноманд, чунки ?онуният?ои ом?зиш ва амалияи фар?анг тамоми па?л??ои ?аёти мод-дию маънавии инсонро меом?зад. Пайваста ба ин инсон предмет?ои ?айримадании тайёри табиатро бо ма?садона истифода бурда, аз он предмет?ои мадан? офарида, мушкилот?ои зиндагии хешро бартараф ме-намояд.
Намояндагони зиёди илму фар?анги Шар?у ?арб ба монанди Р?дак?, Фирдавс?, Насриддини Т?с?, Носири Хусрав, Ибни Рушд, Абурай?они Берун?, Му?аммад Абунасри Фороб?, Афлотун, Арасту, Тойнби, Викко, Тэйлор, Бердяев, Данилевский, Уайт ва дигарон дар ма?сули э?одиёти худ ибора?ои гу-ногуни маданиро истифода бурда, оид ба илми фар-?ангшинос? ибрози а?ида намуданд. Аз он ?умла оли-мони давраи муосир А.Кребер, К.Клакхон, Коган, Шербина, Д.Лоренс, В.Е.Рожнов ва дигарон таъриф-?ои гуногуни маданиятро аз р?и хусусият?ояшон ба монанди таъриф?ои тавсиф?, таърих?, меъёрй, арзи-ш?, равон? (психолог?), сохтор? (структуравй), гояв?, рамзй ва ?айра?о таба?абанд? намудаанд.
Аз р?и андеша?ои ?.Асрориён ва Н.Сайвалиев дар миёни ин таъриф?о навишта?ои Аб?насри Фороб? хеле ?олибанд. ? ба тафсири фалсафаи Арастую Афлотун дар асараш «Китоб-ул Мадинат-ул-фозила», «Ас-сиё-сат ул-Мудуния» лои?аи итти?оди ормонии одамонро пешни?од намудааст, ки аз р?и он мардум дар итти-?од дар асоси амали ?онун арзи хоси зист доранд ва ?укми ?онун кафили хушиву хуррамии одамон аст. Ба андешаи Фороб? ша?ри ?а?и?й бояд дар ?ои мувофи? бунёд ёфта талаботи мардумро ?онеъ намояд, миёни а?ол? ахло?и нек ва э?тироми якдигарро пойдор со-зад. Дар ша?ри намунавии Фороб? ?амаи таба?а?ои мардум па?л?и ?ам зиндаг? мекунанд, яьне маф?уми «Мадан?»дар баъзе ?олат ба маънои Садри ша?р ва ё ?акими одилу хирадманд истифода бурда мешаванд.
Аз назари А.Кребер «Маданият - кулли фаъолияти ?амьиятии инсон аст», аз диди Г.Рейтер бошад «Ма-даният чиз?ои моддй ва ?айри модии аз ?ониби инсон бунёд шуда» мебошад. Д.Лоренс бошад «Маданиятро рафтору кирдори ба ?оидаву ?онун даровардашуда медонад». То ба имр?з зиёда аз 260 намуди таърифи онро ба ву?уд овардаанд, ки мазмуну мо?ияти он?о дар таърифи мушаххаси фар?анг ?ой дода шуданд. Ин таъриф давра?ои ?адим, имр?з ва ояндаро дарбар гирифта инкорнашаванда мебошадЖулосаи тамоми таърифотро ба тари?и зайл нишон додан мумкин аст: Ма?м?и (арзиш?ои) дастовард?ои моддй ва маъ-навие, ки инсон дар т?ли ташаккули ?омеа ба даст овардааст, маданият ва ё фар?анг меноманд. Ибора-?ои мадан? - ба мисли ибора?ои некй, бофар?анг, мар-дй, ме?натд?ст?, ?а?рамон?, хирадмандй, ватанпарва-рй ва ?айра?о хусусият?оеро нишон меди?ад, ки дар давра?ои гуногуни ?омеа фаъолияти хуби ба ан?ом-расидаро маънидод мекунад ва мардумро ба ин р?-?ия ?идоят менамояд. Аз гуфта?ои боло бармеояд, ки инсон аввалин предмет?ои мадании худро аз пред-мет?ои тайёри табиат истифода бурда, то ихтирои оташу яро??ои оташфишон, техника?ои азим?усса, ?аср?ои бузург ва ?айра?оро ба даст овардааст.
Албатта ?амаи ин комёби?о вобаста ба ма?саду мароми инсонй буда, барои аз байн бурдани мушки-лот?ои ?омеа ба даст оварда шудааст. Хулоса гар-чанде, ки ом?зиши илми фар?ангшинос? дар давраи муосир ба ро? монда шуда бошад ?ам, предмет?ои он аз давра?ои ?адим дар илм?ои дигар ба монанди, и?тимоиёт, санъат, фалсафа, забон, адабиёт, ахло?, ?у?у?, риёзиёт, таърих ?у?рофия ва ?айра?о истифода бурда мешуд. Ин масъала илм?ои табиию ?амъиятиро пурмазмунтар гардонида, ?адру ?иммати он?оро ба-ланд мегардонд. Фар?ангшиносй дар пешрафти ?омеа ва комёби?ои инсон? а?амияти бузурге дорад. Аз ин р? ом?зиши он дар замони имр?з ва оянда зарур аст.
Просмотр: 6224
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved