Дата: 2017-02-06
Химияи биолог? (биохимия)– илмест, ки он дар раванди ?аётгузаронии организм?ои зинда (рустани?о, одаму ?айвонот ва микроорганизм?о) пайвастаги?ои химиявиро аз ?и?ати мав?еи ?ойгиршав?, таркиби сифат?, мав?удияти ми?дори ва табаддулёб? (ба табаддулот дучоршав?) мавриди омўзиш ?арор меди?ад.
Биохимия ?амчун фанни муста?ил дар нимаи дуюми асри XIX ташаккул меёбад. Он замон дар аксарияти мактаб?ои ол? омўзиши ин фан ба ро? монда шуда, нахустин китоб?ои дарс? ба табъ расонида шуданд. Биохимия ?амчун фанни муста?ил дар тайёр намудани мутахассисони со?аи биология ва тиб на?ши му?им мебозад.
Ба муваффа?ият?ои бузург ноил гаштани химияи органик? боиси ?удошавии химияи биолог? ?амчун илми ало?ида гардид. ?амзамон дар раванди омўзиши пайвастаги?ои сершумори таби? организм?ои ?айвоноту растани?о ва организм?ои як?у?айраг? дар тад?и?от?ои зиёд низ гузаронида шуда буданд (аз ин сабаб химияи биологиро химияи физиолог? ?ам меномиданд). ?айр аз ин тара??иёти биохимия бештар ба та?риба?ои зиёди со?а?ои тиб, хо?агии ?ишло? ва саноат зич вобастаг? дорад. Асосан тара??иёти бемайлони химияи биолог? ба да?сола?ои охир мансуб мебошад. Ин пеш аз ?ама ба ворид шудани техника ва технологияи навин та?лил?ои регенструктур?, электрон?, микроскоп?, хромотография?ои гази ?атрагин, спектрофотометр?ои бунафш ва ултрабунафш, масс-спектрометр? ва ?айра дар тад?и?от?ои химияи биолог? ало?аманд.
Хушбахтона, дар мавриди ворид шудани усул?ои та?лил?, ин нуфузи химияи биологиро як дара?а баланд бардошта, фа?миши ?аётгузаронии организмро омўхта, кашфиёт?ои наверо ба амал овард.
Дар замони ?озира ба пурраг? автоматикунонии усул?ои та?лили аминокислота?о, сафеда?о ва моно-ва-дисахарид?о дар ма?лули биолог? (хун, пешоб ва ?.) дар ва?ти муайян кардани структураи 1-умини пептид?о, сафеда?о ва кислота?ои нуклеинат шуд. Дар мавриди гузаронидани тад?и?от?о ва та?лил?о нисбати пайвастаги?ои таби? синтези пептид?о, олигонуклеотид?о ва сафеда?о бештар усул?ои та?лил?ои автомат? дар химияи биолог? васеъ истифода мешаванд. Дар замони ?озира як ?атор лаборатория?ои та?лилии химияи биолог? ташкил карда шудаанд ва дар идора кардани та??изот?ои та?лил? МЭ? (мошина?ои электронии ?исоббарор) барои ба даст овардани иттилоот истифода мешаванд.
Химияи биологии муосир дониш?ои васеи инсонро дар бар мегирад. Вобаста ба самти тад?и?от?ои илм? фанни биохимия ба се ?исм: статик? (омор?), динамик? ва функсионал? та?сим мешавад.
Биохимияи статик? – омўзиш ва тад?и?оти таркиби химиявии организм?ои зиндаро дар бар мегирад. Аз ин сабаб фа?миш дар бораи таркиби химияв?, аз он ?умла таркиби сифат? (сохти) пайвастаги?о, инчунин таркиби ми?дор?, ки дар ин ё он мавод?ои биолог? мав?уд мебошад, омўхта мешавад.
Биохимияи динамик? – мубадалшавии пайвастаги?ои химияв? ва робитаи мута?обилаи он?оро дар организми зинда дар ?амбастаги бо мубадалшавии энергия меомўзад.
Химияи биологии функсионал? – ало?амандии байни сохти пайвастаги?ои химияв? ва табдилёбии он?о ва фаъолияти физиологии ?у?айра?о, бофта?о ва узв?ои, организми зиндаро меомўзад.
Вобаста ба со?а ё ин ки манбаъ?ои тад?и?о?о биохимияи муосир ба якчанд ?исмат?ои муста?ил ?удо мешавад: химияи биологии умум?, химияи биоорганик?, химияи био?айриузв?, химияи биологии ?айвонот, химияи биологии наботот, химияи биологии микроорганизм?о, химияи биологии тиб, химияи биологии бойтор?, химияи биологии техник?, химияи биологии му?оисав?, химияи биологии радиатсион?, химияи биологии квант?, химияи биологии кай?он? ва ?айра. Ин та?симот аз он сабаб ба миён омадааст, ки ба ягонагии химиявии он?о ниго? накарда, дар бобати мубодилаи модда?о ва ?изогир? байни ?айвонот, растани?о ва микроорганизм?о фар?ияти куллие ?ой дорад. Масалан, растани?о ?обилият доранд аз об, гази карбонат ва намак?ои минерал? модда?ои барои фаъолияташон заруриро синтез намоянд. Яъне дар таркиби он?о ба туфайли фурў бурдани энергияи рўшно?, сафеда, чарб ва карбогидрат?о ?осил мегарданд. Аз ин ?ост, ки он?оро организм?ои аутотроф? номидаанд.
Организми ?айвонот бошад, чунин ?обилиятро надорад. Он?о ба ?изое э?тиё?маданд, ки дар таркибаш чарб, карбогидрат ва сафеда дошта бошад. ?айвонот чунин ?изоро истеъмол карда, та?зия менамоянд ва аз он?о барои организмашон модда?ои заруриро синтез мекунанд. Он?о барои ин энергияеро, ки ?ангоми та?зия ва оксидшавии модда?ои мураккаби органик? ?осил мегарданд, истифода менамоянд.
Дар олами микроорганизм?о бошад ?арду намуди мубодилаи модда?о мушо?ида мегардад.
Химияи биолог? ба бисёр илм?ои табиатшинос?, аз ?абили химияи узв?, илм?ои биолог?, бахусус физиологияи растани?о ва ?айвонот робитаи зич дорад. Дар сар?ади робитаи ин фан?о дар химияи биолог? самти муайяне бо номи химияи биологии функсионал? ба ву?уд омадааст. Ин самт ба омўзиши ?онуният?ои табаддулоти модда?о, ки асоси зу?уроти функсия?ои узв?о ва умуман организмро ташкил меди?анд, маш?ул аст.
А?амияти химияи биолог? барои тиб, со?а?ои гуногуни хо?агии ?ишло?, саноат ва ?айра ни?оят бузург аст. Чи тавре маълум аст, организми инсон аз ми?дори зиёди атому молекула?о иборат буда, он?о байни худ дар шакли реаксия?ои гуногун таъсир менамоянд. Ин табаддулот, ки зери назорати ?атъии генетик? сурат мегиранд, раванд?ои фаъолияти ?аётиро таъмин месозанд. Бинобар ин, донистани раванд?ои биохимиявии дар организми солим гузаранда имкон меди?ад, ки табиати бисёр бемори?о, ки сабабашон мувофи?и меъёр нагузаштани реаксия?ои химиявии организм аст, фа?мида шавад.
Асосгузори биохимияи муосир яке аз олимони бар?астаи рус А.Я. (1839 – 1923) мебошад, ки ў дар Донишго?и ?азон (Россия) аввалин шуда кафедраи химияи биолог? ва мактаби химияи биологиро ташкил намудааст. А.Я.Данилевский як ?атор кашфиёт?ои бузургеро ба ан?ом расонидааст. Ў усули адсорбсионии ?удо ва тоза намудани фермент?оро кашф кардааст. Данилевский якумин маротиба назарияи баргардандагии таъсири катализатор?ои биолог? – фермент?оро дар синтези мавод?ои сафедамонанд, яъне пластид?о пешни?од намудааст.
А.Я.Данилевский дар мавриди пайвастшавии як аминокислота бо ?осилшавии банди амиди (- СО – NH-) – ро пешгўи намудааст.
М.В.Ненский (1847-1901) дар пешрафти химияи биолог? cа?ми арзанда гузоштааст. Ў соли 1891 дар Россия аввалин лабораторияи химияи биологиро дар назди Институти та?рибавии тиббии ш. Петербург мекушояд. М.С. Цвет бошад усули хромотографии ?удо ва тоза намудани модда?ои органикиро кашф кардааст (1903).
Олимони бар?астаи рус то давраи ин?илоб дар кашфи витамин?о (Н.И. Лунин, 1880), профермент (И.П. Павлов ва Н.П. Шеповалников, 1899), ?одисаи кристалл?осилкунии фермент?о омўзиши протсесси фотосинтез (К.А. Тимирязев), ва мубодилаи пайвастаги?ои нитрогендор дар таркиби растани?о (Д.Н. Прянишников) са?ми бозазо гузоштаанд.
Баъд аз Ин?илоби Октябр дар ?ум?урии навташкили Сотсиалист? олим-ин?илобч? А.Н. Бах дар омўзиши химияи биолог? на?ши му?им бозидааст. Соли 1921 бо ташаббуси А.Н. Бах дар ша?ри Москва Институти илм?-тад?и?отии химияи биолог? кушода шуд.
Дар замони шўрав? дар Рушду нумўи биохимия олимон Н.Н.Иванов, А.Р.Кизел, А.В.Лебедев, Н.Я.Демянов, Я.О.Парнас, С.Я.Капланский, Н.М.Сисакян, Б.Н. Степаненко, А.И.Опарин, В.А.Энгелгардт, А.Е.Браунштейн, М.М.Шемякин, Ю.А.Овчинников, В.М.Стеланов, А.Н. Белозерский ва ?айра са?ми босазо гузоштаанд.
Дар ташкил ва гузаронидани тад?и?от?ои биохимияв? ва тайёр намудани мутахасисони ин со?а са?ми олимони то?ик Ю.С.Носиров, М.М.Ё?убова, ?.А.Алиев, А.Абдуллоев, М.Нўъмонов ва дигарон хеле назаррас мебошад.
Просмотр: 3325
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved