Дата: 2016-12-01
Сайидои Насаф? — шоири асримиёнагии то?ик.
Соли таваллудаш номаълум, соли вафоташ 1711. Сайидо дар ша?раки Насаф таваллуд шуда буд. ? аз хурд? истеъдоди хуби шеърг?йи дошт. Аз ?амин сабаб падараш Миробид фарзандашро ба ша?ри Бухоро барои илмо?з? фиристод. Муаллифи девони ?азалиёт ва «Ба?ориёт» мебошад. Дар ашъораш норозиг? аз сат?и и?тимоияш бисёр во мех?рад. ?азал?ои иш?ии бисёре низ сурудааст.
Намунае аз э?одиёти ?:
Сайидо Насаф? бузургтарин шоири асри XVII ва ибтидои асри ХVIII –и то?ик аст. Соли таваллудаш маълум нест. А?доди ? аз Насаф (?арш?) буда, вале худаш дар Бухоро дар оилаи ?унарманди камбизоат ба дунё омадааст. Зиндагии Сайидо Насаф? дар аиёми ?авон? ни?оят душвор ва пурмаша??ат гузаштааст. Вай дар Бухоро ба та?сил шур?ъ карда, дар яке аз ?у?ра?ои мадрасаи Лаби ?авзи Нодир Девонбег? маскан гирифта, то охири умр дар он ?о зиндаг? кард. ?ангоми та?сил ба ом?зиши илм?ои фалсафа, ахло?, муси??, бадеъ маш?ул шудааст. Зиндагии Сайидо Насаф? ?ангоми та?сил дар мадраса ва сол?ои аввали хатми он нисбатан осуда?олона мегузашт, зеро он ва?т д?стони хунармандаш ба ? ёрии модд? мерасонданд. Ма?орати адабии ? дар ?амин давра такмил ёфта, бе?тарин осори дилпазиру пурмазмунаш дар ?амин айём офарида шудаанд. Ашъораш дар байни мардум па?н гардида, ?амчун шоири тавоно ном баровард. Сайидо Насаф? шоири касб? гардид, вале ин боиси аз байн рафтани нек?а?волии ? шуд. Сайидо Насаф? ба сабаби бенаво? ва му?то?? мехост, ки бо к?маки со?ибдавлате ба «ному нон» со?иб шавад. Ва ? бо баъзе амалдорони давлат? робита пайдо карда, дар с??бату ма?лис?ои он?о иштирок мекунад. Сайидо Насаф? бо ?окими Самар?анд Ра?имбой робита дошта, аз ? к?маки модд? дидааст. Чунон ки аз тазкираи Мале?о маълум мешавад, Сайидо Насаф? бо даъвати Ра?имбой ду бор ба Самар?анд рафта, зимнан, бо шоирону фозилони он ?о ?амс?хбат гаштааст. Вале мансабдорони мазкур он со?ибдавлатони суханшиносу ?унарпарвар набуданд, ки шоир ме?уст. Аз ин ?ост, ки Сайидо Насаф? ?арор меди?ад, аз арбобони давлат «дасти матлаб» -и худро к?та? кунад ва аз дари он?о пояшро канад.
Сайидо Насаф? низ мисли бисёр а?ли илму адаби он замон аз тангии р?згор ба андешаи сафари ?индустон афтод. Вале аз сабаби дил канда натавонистан аз ватан ва ?амчунин фаро расидани пир? ба ?инд сафар накард. Бе?адрии шеъру шоири дар назди ?укуматдорон Сайидоро дар аиёми пир? ба г?шанишин? водор кард. Вале г?шанишинии ? маънии мардумгурезиро надошт. Шоир фа?ат бо таба?аи ?укумрон ?атъи робита намуда, ба г?шаи ?аноат нишаст. Сайидо Насаф? дар г?шанишин? аз риз?у р?зии «таваккал?» тадри?ан канда шуд ва шоир бе мабла? ва воситаи р?згузарон? монд. Аз тарафи дигар Сайидо Насаф? аз ?аёти хилватнишинии худ дилгир шуда буд, аз шав?и зиндаг? ва дидори д?стон, ба гуфти худаш «дилаш даруни сина метапид». Зеро Сайидо шоири зиндадил буд, бо ?аёт ва а?ли ?амъият пайванди зич дошт. Инак, шоир ?арор меди?ад, ки г?шанишиниро тарк карда, ба с?и «бозор» равад, яъне ба ??ши зиндаг? ворид шавад:
Бино ба маълумоти “Убайдуллонома “ маьлум мешавад, ки Сайидо Насаф? соли 1707 ?ан?з зинда буда, ?амон сол дар мад?и Убайдуллохон (1702-1711) ?асидае гуфтааст. Муаллифи ин сарчашма ?амчунин дар замони ?укумронии хони мазкур аз ?аёт чашм п?шидани шоирро ?айд кардаст. Аз ин р?, вафоти ? байни сол?ои 1707-1711 иттифо? афтодааст.
Э?одиёти Сайидо Насаф?
Сайидо Насаф? аз худ осори баландмазмуну рангини фаровон мерос гузаштааст, ки онхо аз ?умлаи дурдона?ои таьрихи адабиёти то?ик хисоб меёбанд. Мероси адабии Сайидо Насаф?, ки ба шакли куллиёт ва девони ашьор фаро?ам омада, то замони мо расидааст , аз ?азалиёт, ?асидаву маснави?о, мухаммасу мусаддас, рубоиёту ?итъахо, асари тамсилии “Ба?ориёт”, «Ша?рошуб” иборат буда, 8500 байтро дар бар мегирад. Куллиёти Сайидо Насаф? бо ?азал огоз шуда , ?исми бештари ма?м?аро ташкил меди?ад ва шумораи он ба 550 мерасад, Сайидо Насаф? дар ?азал анъана?ои шоирони маьруфи гузаштаро давом дода, ба мавз?ъ , мазмун ва шакли он тозакор? дохил кардааст. Вай аз имконият?ои ?азал мо?ирона истифода бурда, дар доираи он мавз?ъ?ои танкиди замон ва а?ли он, тар?иби касбу ?унар, ?аёти мушкили за?маткашон, а?воли хал?у мамлакат ва ?айрахоро баён кардааст. Ну?таи басо м??ими э?одиёти Сайидо Насаф? боварии ? ба ?удрати азими хал? мебошад . ? а?ли ситамро ого? мекунад, ки ?ар касе ба душмании хал? кор кунад, сари худро мех?рад:
Дар асари тамсилии “Ба?ориёт” (“?айвонотнома ”)-и Сайидо Насаф? низ ?ояи иттифо?у ягонагии хал? баён шудааст. Ин ?оя дар асари мазкур ба шакли тамсил, яьне ба воситаи амалиёт ва гуфтори ?айвонот ифода гардидааст. Мундари?аи “Ба?ориёт ”-ро ба?су мунозираи 18 ?айвон ташкил кардааст. ?ар як ?айвон хислат?ои бади ?айвони дигарро баён карда, баьд ба таърифи худ мепардозад . Сайидо Насаф? дар образи ?айвонот хислат?ои хоси намояндагони табака?ои гуногуни ?амъияти замони худро инъикос намудааст. Сайидо Насаф? бахшида ба ?аёти хал?и мехнаткаш, ?унармандон асаре дорад, ки бо номи “Ша?рош?б” маш?ур аст ва дорои 405 байт мебошад. «Ша?рош?б» жанри махсуси назм аст, ки ба таъриф ё тан?иди гур??и муайяни ?амъияти ша?р бахшида шудааст. Сайидо Насаф?, ки худ намояндаи таба?аи ме?нат? буд, дар “Ша?рош?б” –аш ?унармандону косибонро васф кардааст. Забони асар?ои Сайидо Насаф? аз забони зиндаи гуфтуг?? сарчашма гирифтааст. ? сухансароест, ки забони шеъри классикии то?икро ба забони гуфуг?ии хал? наздик кардааст . Забони осори Сайидо Насаф? ба сабаби алокаи наздик ва омезиши худ бо забони гуфтуг?? ба забони имр?заи то?ик каробат дорад. Сайидо Насаф? г?ё бо забон ва тарзи баёни имр?заи то?ик шеър гуфтааст.
Дар фикри дона мўрчае буд даргузар,
Омад ба шеру гуфт, ки: Ай Рустами замон!
Аз иттифо?и мўрчагон ?офил? магар
В-арна чаро ?а?ир шуморию нотавон?
(Сайидои Насаф?)
Тар?умаи ?ол
Насаф мулки ободе буд. Дар он диёр аз касб?ои ?унарманд? пешаи бофандаг? риво? дошт. Бофандагон, ки барои мардум либосвори?ои арзонба?ое тайёр мекарданд, дар он рўзгор со?ибиззат буданд. Касби бофандаг? ме?нати душворро талаб мекард. Бесабаб нест, ки хал? бо дили пурдард дар бораи сахтию душвори?ои бофандаг? суруд?о э?од кардааст:
Дилакам зардоб шуд аз ча?-ча?и бофандаг?,
Чашмакам пуроб шуд аз ришта?ои кандаг?.
Аз са?ар то шом почак мезанам дар ча?-ча?ак,
?оматам дар тоб шуд аз кору бори зиндаг?.
Миробид Сайидои Насаф? барои таъмини рўзгори хеш пайваста нозуки?ои касби меросии бофандагиро меомўзад ва дар баробари касбомўз? Сайидо дар мактаб низ та?сил мекард. Ин буд, ки тадри?ан хату савод бароварда, э?одиёти пешиниёнро меомўхт. Ашъори Саъд?, Хусрави Де?лав?, ?асан, ?офизу Камол ва бисёр дигаронро ?ифз мекард ва худ низ а?ён-а?ён шеър мегуфт. Му?аббат ба мероси маънавии гузаштагон, санъати волои суханвар?, ?унари нотакрори ?ар як э?одкор ўро кай?о мафтун намуда буд. ?амин дилбастаг? ўро водор сохт, ки ро?и Бухороро пеш гирад. Ў ба Бухоро омада, та?сили олии худро дар мадрасаи Лаби ?авзи Нодир – девонбег? пеши олимону донишмандони бузурги замон давом меди?ад. Пас аз дарс Сайидо бештари ва?ти худро барои омўхтани ашъори пешгузаштагону муосиронаш сарф намуда, нозуки?ои каломи бадеъ, сирри ?унари э?одро меомўхт. Илова бар ин, ба таба?а?ои ?унарманди ?омеаи онрўзаи Бухоро пайваста дар иртибот буд. Аз миёни тоифаи мазкур дўстони зиёде пайдо мекунад ва он ёрону дўстонаш дар маврид?ои зарур? ва Сайидо ёрии модд? мерасонанд, то ки ў та?силашро давом биди?ад. Чун вазъи зиндаг? имконият дод, ки Сайидои Насаф? та?сили мадрасаро бомуваффа?ият ба ан?ом расонад ва дар айни замон ма?орати суханварию нуктасан?ии худро такмил ди?ад. Беш аз ин дар ?аёти адабии ша?р ширкат варзад. Сонитар ?аёти оилав? Сайидои Насафиро ма?бур месозад, ки дар рўзгори ?авон? пешаи бофандагиро давом биди?ад. Ў дар ?азали «Мекунам бофандаг?» аз но?ўри?ои а?ди худ шикоят менамояд:
Дар ба?ор аз фо?а ранги заъфарон бошад маро,
Пора?о бар дўш аз барги хазон бошад маро.
Ба?ри рўз? мекунам бофандаг? чун анкабут,
Хона ?амчун дорбоз аз ресмон бошад маро.
Гаштаам аз фо?а ?амчун тири бепар гўшагир,
Хона?ои хушку хол? чун камон бошад маро.
Чун фалак аз ме?ру ма? бар суфра дорам нони ?о?,
Рўзу шаб шармандаг? аз обу нон бошад маро.
Сайидои Насаф? бо ма?сади ра?оёб? аз мушкилоти рўзгор бо баъзе со?ибмансабони замонааш ?о?идодхо? ва Ра?имб? Юз наздик? пайдо мекунад. Шоир ?атто бахшида ба ?окимони давр Абдулазизхону Суб?он?улихон ва Убайдулло?хон бо нияти дарёфти инъому э?сон чандин шеър?о менависад. Сайидои Насаф? ашъори ?адафноки маде?авии худро камарзиш дониста, ба ин восита аз миёни сарватмандону со?ибмансабон дигар муттако?ўиву мураббикоб? намекунад, зеро ба ў асрори дарбору дарбориён то андозае ошкор мегардад, ки зимомдорони давр камхираду бедонишанд. Аз ин рў, дур будан аз эшонро авлотар ме?исобад. Ин аст, ки Сайидо мегўяд:
Дар а?ди мо риво? ба а?ли ?унар намонд,
Имрўз обрўй ба лаълу гу?ар намонд.
Аз ?е? хонае набаромад садои ?уд,
Дар рўзгори мо зи каримон асар намонд.
Гардуни сифла бе?унаронро риво? дод,
Азбаски эътибор ба со?иб?унар намонд.
?ол он ки ашъори Сайидо ?анўз дар замони худи ў на тан?о дар сарзамини Мовароунна?ру Хуросон,?атто дар ?аламрави Эрону ?индустон па?н гардида буд. Шоир ба ин маън? мегўяд:
Ба мулки Исфа?ону ?инд мехонанд ашъорам,
Зи Туркистонаму ?аргиз надорам эътибор ин ?о.
Чун зимомдорон аз а?ли шеъру адаб, илму фар?анг ?адршинос? намекарданд, бисёре аз фар?ангиёни замони шоир ?алои диёр карда буданд ва бештари он?о ба сарзамини ?инд мерафтанд. Шоир ба ?олати мазкур чунин ишора менамояд:
?амра?он рафтанду ман по дар ватан дорам ?анўз,
Такя чун сурат ба девори бадан дорам ?анўз.
Аз як тараф, заъфи пириву дурии ро? ва аз тарафи дигар, бебизоатию тангдаст? ба Сайидо имкони сафар карданро намедод, ки азми сафари ?индро ихтиёр бикунад:
Аз ти?идаст? чу сарви бо? поям дар гил аст,
Рахт мебандам, агар зоди сафар бошад маро.
Кўшишу такопў?ои Сайидо бенати?а поён ёфт ва ин ?олат?о шоирро рў?ан азият медод. Ин буд, ки шоир ра?о? аз ин ?олати пешомадаро дар гўшанишин?, канора?ў? пайдо кардан хост ва ин ро?ро низ пеш гирифт. Муддате узлатшин? намуд. Гўшанишин? а?воли Сайидои Насафиро боз ?ам вазнинтар, ?олоти рў?ии ўро заъифтар намуд. Чуноночи, шоир мегўяд:
Он ки мегиряд ба ?олам, чашми хунини ман аст
В-он ки бардорад Сарам аз хок, болини ман аст.
Ин буд, ки шоир аз рўи э?тиё?оти рўзгор боз рў ба миёни мардум меорад ва ?алати худро фа?мида дар як муддати кўто? исло? менамояд: ?осил нашуд зи гўшанишин? муроди ман, Худро зи хона бар сари бозор мекашам. Ў на тан?о азоби э?одиро аз сар мегузаронду то?ат менамуд, балки ме?нати ?исмон?-бофандаг? мекард ва дар ин ро? худро ба Фар?оди кў?кан ?амсангу монанд медонист. Ба ин маън? ишора намуда мегўяд:
Ба зўри дасту бозў мехўрам, ай Сайидо, рўз?,
Маро чун кў?кан хуни ?игар бошад бе? аз ширам.
Аз баъзе тасвир?ои и?тимоии шоир бисёр ла?за?ои рўзгори ўро метавон пеши назар овард, ки барои бар?арору пурра намудани зиндагиномаи Сайидо ёр? мерасонад. Масалан, ба ин тасвири и?тимоии шоир агар тава??ў? карда шавад, а?воли и?тимоии адиб боз ?ам равшантар мегардад:
Видоаш карда мерафтам ба хона,
Тава??ў? зад ?адам бар остона.
Даре дидам ба ноком? кушода,
Ба ро?ам дидаи во истода.
Фи?он нога? зи ?уфли дар баромад,
Ки : «Имшаб турфа дузде бар сар омад.
?авичангол гурге тезхашме,
Ба бозу филзўру тангчашме.
Сари ўро зи дор андешае не,
Ба ?айр аз дузд? ўро пешае не».
Ман он ?о то са?ар дар хоби ро?ат,
Кушода дузд ин ?о дасти ?орат.
Даруни хонаам ?уз бўрё не,
Ба зери пой ?айр аз на?ши по не.
Зи беасбобиям дар сина чок аст,
Матои хонаи ман обу хок аст.
Ч? гўям ман ба рўи хонаи худ,
Шудам шарманда аз кошонаи худ.
Шудаш торо?и ў кун?и фаромўш,
Зи дасти дузд гаштам хонабардўш.
Туро бод, ай фалак, даврон мусаллам,
Ба як шод? кун? омода сад ?ам.
Дар ин ?о асосан вазъи хонаводагии шоир, а?воли и?тимоии Сайидо рўи тасвир омадааст. Зимни он норизоии шоир аз низоми давлатдории со?ибдавлатону мансабдорони даврони худ ?атто бо ?авитарин о?анг?ои эътироз? мушо?ида карда мешавад. Хусусан, бер?мию ?афопешагии дуздон, ки он?о аз низоми сустии давлатдорон истифода бурдаанду заррае тарсу ?арос надоранд, хеле хуб ба тасвир гирифта шудааст. Поёни умри Сайидои Насаф? низ дар Бухоро гузаштааст ва ў тахминан соли 1711 дар ?амон ?о вафот кардааст.
Мероси адабии Сайидо
Осори адабии Сайидои Насаф?, ки «Куллиёт»-и ўро фаро?ам овардааст, дорои 8500 байт мебошад. Дар осори ма?фузмондаи шоир ?ои аввалро ?азал иш?ол менамояд, ки ми?дори он 4600 байт аст. Мухаммас бошад пас аз ?азал дар ?ои дуюм буда, 1050 байтро ташкил меди?ад. Э?оди он?о низ хеле ?унармандона аст. Инчунин, Миробид Сайидои Насаф? ба ?унармандон, намояндагони ?унар?ои мухталиф як силсила шеър?о бахшидааст. Сайидо чанд маснавии дигар низ дорад, ки ?а?ми он?о аз 16 то 68 байтро дар бар мегиранд. Яке аз чунин маснави?ои ў «Дар мазаммати дузде, ки хонаи шоирро ?орат кардааст»-ном дорад, хеле ?олиб буда, дар баробари арзиши адаб? – эстетик? а?амияти и?тимоию шар?и?ол? низ дорад. Дигар аз асар?ои Сайидо, ки то ба ?адде шў?рати э?одии шоирро таъмин мекунад, «Ша?рошўб»-и шоир аст, ки ў ба э?оди ин асари худ, аз як тараф, анъанаи адабиро давом дода бошад, аз тарафи дигар, авзои ?унару фар?анги замони худ, риво?и касбу ?унар?о ва тарзи зиндагии муосирони хешро ба таври баде? баён кардааст. Ин асари Сайидои Насаф? оид ба ?унару пешаи 212 нафар ?амзамонони ў ва ?узъиёти ?унарию хусусият?ои дигари фаъолияти мардуми ме?наткаш маълумот меди?ад. Аз ?умла, доир ба намояндагони касбу кор?ои мухталифи давр: заргару бофанда, кўлолу мўзадўз, деворзану кабобпаз ва ?айра васфу тавсиф?ои рангин ба назар мерасад. Теъдоди ашъори мазкур низ басо ?олиб буда аз як то се-чор байтро фаро мегирад. Шеър?ои ба ?унармандон бахшидаи Миробид Сайидои Насаф? аз ниго?и истифодаи авзон низ гуногун буда, аз «Ша?рошўб» бо он фар? мекунанд, ки дар ашъори ба а?ли ?унар ихтисосдода ?а?ву ?азв хеле мале? дида мешавад. Маснавии тамсилии Сайидо, ки «Ба?ориёт» ё «?айвонотнома» ном доранд, шў?рати шоирро дар э?оди ин навъи адаб? таъмин менамояд.
Мавзўъ ва мундари?аи ?азалиёти Сайидо
?азал дар осори адабии Сайидо ма?оми аввалинда?а дорад. Мавзўи ?азалиёти ў ?амоно иш?у оши??, дўстдориву му?аббат, э?сосоти ?алб?, шўру исён?ои ботинии инсон?о ва ?айра буда, ин ?анбаи анъанавии мундари?авии ?азалиёти шоир аст. ?унари Сайидо дар сурудани мавзўъ?ои и?тимо?-ситёс?, тарбияв?-ахло??, ?амъият?-инсондўст?, фард?-шар?и?ол? ва монанди ин?о низ ?аст. Албатта, ?анбаъ?ои мавзўи мазкур бо о?анг?ои и?тимо? – сиёс? ?анўз аз Саъдии Шероз? шурўъ шуда буд. Сайидо мавзўъ?ои ?асби?ол ва умуман адолати и?тимоиро ба баландтарин ну?та расонида тавонист ва дар ?амин замина тозакори?ову навовари?о кард. Тан?иди ноадолати?ои замон, нобасомони?ои давр, хориву бе?адрии инсон, зикри нодорию бенаво?, камба?аливу бечораг?, ?имояи а?ли ме?нат ва фу?арову дармондагон, тан?иди а?ли ?усуд, золимон, со?ибмансабони бера?м, риёкорону чоплусон, зо?идони зо?ирбин, тасвири а?воли бади хеш, мазаммати бухлу кинаварз? ва ?айра низ асоси мундари?авии ?азал?ои Сайидоро ташкил меди?анд. Сайидо ?атто ?азал?ое ?ам дорад, ки саропо арзиши шар?и?ол? доранд:
Бо к? равшан созам а?воли дили афгори хеш,
То ба кай чун шамъ сўзам бар сари бемори хеш?
Ба?ри осоиш гар аз ?амхона сар берун кунам,
Мени?ам чун соя па?лу бар та?и девори хеш.
Юсуфи ман аз харидорон касод? мекашад,
Бар дўкон оташ занам аз сардии бозори хеш.
Бар сари ман осиё гардад, та?аммул16 мекунам,
Чун намебинам касеро зери гардун ёри хеш.
Бар бадан аз нолаи ?онко? дорам рахна?о,
Бастаам чун най камар, умрест бар озори хеш.
Аз баланду пасти олам гашт сў?он комёб,
Хасм17 меболад ба худ аз вазъи но?амвори хеш.
Сайидо, бошад кудурат18 рўзии со?иб?унар,
Шохи гул аз пой натвонад кашидан хори хеш.
?олати мазкур, яъне ?анбаи тамоман во?еии тасвир бахшидан ба ?азал яке аз хизмат?ои Сайидо дар таърихи адабиёти то?ик аст.
Андеша?ои панду ахло?ии Сайидо.
Аслан панду ахло? ва тарбияву таълим ма?сади адабиёти баде? аст. Э?одкоре, ки ба э?оди баде? рў меорад, ?атман муносибати худро ба ин масъала баён мекунад. ?азалиёти Сайидо дар баробари фаро гирифтани мавзўъ?ои дигар, а?ида?ои тарбияв?-ахло?ии шоирро низ дарбар гирифтаанд. Аз тарафи дигар, ба ин восита таълимоти фалсафаи амалии Сайидо маърифат мешавад, ки хеле му?им низ ?аст. Масалан, Сайидо ?онибдори саъю кўшиш, ?а?ду ?адал, амалу ?аркат аст. Барои дарёфти ?ути лоямут инсон бояд мисли санги осиё пайваста дар ?адал бошад, яъне риз?и худро ?алол кунад, тавассути ме?нат ба даст биёрад. Ў ба ин маън? таъкид мекунад, ки:
Рўз? насиби кас ба нишастан намешавад,
Бояд чу осиё зи пайи обу дона рафт.
Ба а?идаи шоир, инсон набояд ?афлат варзад, балки бояд ма?сади муайян дошта бошад. Ў кўшишу ?аракат, ?а?ду талош, саъю ?адалро талаб меномад ва мегўяд:
Бе талаб, ай Сайидо, ма?сад намеояд ба даст,
?о ба ма?лис мекунад най аз фи?они хештан.
Ме?нату кор, маш?улияту фаъолият, обрў ва эътибори инсон аст ва мардумоне, ки ин сифат?оро доро ?астанд, со?иб?унаранд ва дар зиндаг? ?е? го? хору залил нахо?анд шуд:
Рў намеорад ба хони ?е? кас со?иб?унар,
Бо?бон риз?и худ аз пушти гулистон мехурад.
Ё худ:
Шир мегардад бурун аз кў? ба?ри Кў?кан,
Риз?и худ со?иб?унар аз санг пайдо мекунад.
Сайидо барои инсони ме?наткаш на тан?о са?рову дашт, балки ?ама ?оро ме?наткада медонад ва бояд дар ?ама ?олату дар ?ама ?о кас фори? аз саъю кўшиш набошад:
Мур?и кабоб рўзии со?ибтараддуд аст,
Дар хона анкабут шикори магас кунад.
Ё ин ки:
Устухони хушк беташвиш кай ояд ба даст
Аз паи рўз? магў табъи ?умо осуда аст.
Шоир, ки худ бо ме?нати ?алол зистааст, муфтхўронро чашми дидан надорад. ?атто дасту пои инсон, ки агар вазифаи худро ба ?о наоранд, он?оро бояд баст, мегўяд:
Паймонае, ки бода надорад, шикастанист,
Дасте, ки масдари э?од нест, бастанист.
Ба назари шоири ме?натдўсту покизакор, хисоли ?амидаи инсон? аз ?абили вафодор?, сид?у сафо, ростгў?, рост?авл?, некиву некўкор?, ра?му шаф?ат, инсондўстиву мардумнавоз?, илмомўзиву донишманд?, сабру то?ат, бурдбориву пурто?ат? ва ?айраро тар?иб намуда, оммав? гардидани он?оро ?онибдор аст: Ў мегўяд:
Ростиро набувад ?е? заволе ба ?а?он,
Сарв агар хушк шавад, боз асо мегардад.
Ё худ:
Рафи? аз каф маде?, душман агар хо?? забун гардад,
Туро сўзан ба даст афтод, хор аз по бурун афтад.
Барои доро гардидани инсон?о бо хислат?ои ?амида ?атман тарбият зарур аст. Аз ин рў, ба андешаи шоир, инсон ?атман бояд аз мактаби тарбия мегузарад. Дар ?азалиёти Сайидо ба ?уз мавзўъ?ои маъмулии жанри мазкур, мавзўъ?ои сиёс?-и?тимо?, тарбияв?-ахло??, тан?ид?-?а?в?, шар?и?ол?-хонаводаг? ва ?. хеле баланд садо додаанд, ки ниго?и тоза ба мазмуну мў?тавои ?азалсаро? мебошад. Ин ?амин маъниро дорад, ки Сайидо ба ин восита адабиётро ба ?аёти ?амъият, ба рўзгори хал?, ба зиндагии таба?а?ои и?тимо? хеле наздик намуда, нияту ма?сад ва орзуву омоли мардумонро асосан инъикос намудааст.
Аз тарафи дигар, тозакории Сайидо дар ?азалсаро? ба хусусият?ои шаклии жанр тааллу? надорад, яъне ў дар ?офияву радиф, вазн ва сохтори дигари шаклии ?азал гардиши ?идд? ворид накардааст. Тозакори?ову навовари?ои шоир дар мундари?аи ?азалсаро?, мо?ияти тематики ?азал дахл дорад, ки ?азали ў оинаи рўзгори асри шоир гардидааст. ?азал?ои Сайидо саршор аз тазод?ову зиддият?ои ?аёту зиндаг?, низоъ?ои сиёс?-таърих?, ?аёти-и?тимо?, тоифавию таба?ав? ва ?айра аст. Ин?о низоъ?о ва тазод?ои рўзгори ?амарўзаи ?омеъа мебошад, пас ?азалиёти Сайидо инъикосгари ?аёти инсон?ост. Ў ин ?анбаъро низ бо ?унари хоси шоирона ва бо сабку шеваи фард?-индивидуалии худ э?од кардааст.
Просмотр: 11277
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved