Дата: 2016-05-05
Аксари мутафаккирон ва рўшанфикрони мардуми Осиёи Марказ? аз намояндагони зиёиёни пеш?адами Руссия саба? мегирифтанд. Дар ташаккули ?а?онбинии мутафаккири бузурги он сол?о А?мади Дониш (1827-1897) таъсири маданияти пеш?адами Руссия ни?оят бузург аст. А?мади Дониш дар он замон яке аз фозилтарин фарди Бу?оро ба шумор мерафт. А?мади Донишро бо сабаби озодфикриаш та??ир намуда, «кофираш» ?онда буданд. Бо ву?уди ?амин ?ам донишу ма?орат ва маълумот?ои ў амирро ма?бур мекард, ки ба вай бо назари эътибор нигарад. А?мади Дониш ба сифтаи икотиби сафорати амир се маротиба ба Петербург сафар карда буд. Ин шиносо? юо Руссия ва маданияти мардуми рус дар тамоми ?аёт ва фаъолияти ў на?ши ?алкунанда бозид.
Ба а?идаи вай агар амирро бо фоидаи маорифи хал? бовар кунонида шавад, гўё худи ?амин барои ба тарзи нав сохтани ?аёти во?еии мардуми Осиёи Марказ? кофист. Рў?и тамоми гуфта?ои ўро ме?ру му?аббат нисбат ба хал? ва ?ам?ор? барои саодатмандии мардум Фаро гирифтааст. Му?имтарин асари А?мади Дониш рисолаи «Наводир-ул-ва?оеъ» мебошад, ки аз ма?мўи порча?ои илмии фалсаф?, публисист? ва баде? фаро?ам омадааст. А?мади Дониш бо а?ида?ои фалсафии худ дар мав?еи идеалист? ?арор дошта, монанди Абўал? ибни Сино ва Умари Хайём ба таълимоти абадияти олам ва офарида нашудани он мухлис будани худро низ из?ор доштааст. Ин дар шароити онва?таи партаассуби Бу?оро ?амаи поя?оро ба ?унбиш медаровард. Ў дар рисола?ояш камбудию ноадолати?ои ?омеаи худро баён намудааст.
Вай ?амчунин пешбин? карда буд, ки бартараф намудани ин камбуди?ою ноадолатии ?омеа фа?ат бо ёрии мардуми рус ба мо муяссар ?о?ад шуд. Бо ин а?ида?ояш А?мади Дониш тарафдорони худро зиёд кард. Ин гунна муносибати ўро устод Садриддин Айн? дар «Ёддошт?о»-и худ хеле таъсирбахш ба ?алам меди?ад. Аз ин ?и?ат фикру а?ида?ои А?мади Дониш бо ву?уди он нисбат ба муносибат?ои синф? а?идаи пеш?дам ва прогрессив? буданд.
Бузургтарин хизмати А?мади Дониш аз он иборат аст, ки ў тавонист дар атрофии худ як гурў? пайравон, рўшанфикрон, маорифпарварони асри 19 ва ибтидои асри 20-и то?икро мутта?ид кунад. Яке аз ин?о Абдул?одир?о?аи Савдо буда та?рибан дар байни сол?ои 1823-1824 дар Бу?оро таваллуд шудааст. Дар замони зиндагии савдо а?ида?ои маорифпарвар? ва ?унбиши афкори сиёсиву и?тимо? ?анўз дар аморати Бу?оро интишор наёфта буд. Он бедории фикрие, ки дар байни илму адаб ба ву?уд омада буд, пас аз охири сол?ои ?афтодум рост меомад, ки давра?ои баъди таълифи «Наводир-ул-ва?оеъ»-и А?мади Донишро дарбар мегирад. Савдо дар ?азал ва манзума?ои та?лидиаш баъзе фикр?ои тан?ид? ва тар?иби ахло?и некро ифода намудааст. Ин гуна дар байт?ои дар байт?ои ало?идаи ?азал?ои бедилона ва ?офизонаи ў дида мешавад.
Просмотр: 4039
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved