Дата: 2016-04-11
1. Маданияти сиёс?, мо?ият ва вазифаю аломат?о.
2. Ро??ои ташшаккули маданияти сиёс?.
3. Меъёр?ои маданияти сиёс?.
Ин мавзўъ зу?уроти хеле серпа?лу буда, онро ?ариб ?ама фан?ои ?омеашинос? мавриди омўзиш ?арор меди?анд. ?ар кадом фан па?лў?ои ба худ дахлдори онро гирифта, назари хешро ифода месозанд.
Фар?анг? - сиёс? чун ?исми таркиб? ва ё яке аз унсур?ои ба?оят мураккаби фар?анги умум?, зу?уроти идеолог?, надстройкавии сифати муайян, тарзи фаъолияти амал? – маънав? ва муносибат?ои чун таъминкунанда, инъикоскунанда, муста?кам ва амал? гардонандаи манфиат?ои гурў??, ?изб?, синф?, милл?, ма?мўи андеша?ои муайяни сиёс?, арзиш, дониш, ма?орат ва иштироки ша?рвандон дар ?аёти ?амъият? – сиёс? барои таъмини фаъолият ва инкишофи система?ои сиёс?, иниситут?ои сиёс? ва ичтимоии меъёр ва анъана?о мебошад.
Фар?анг? сиёс?, берун аз шо?ро?и и?тисодии ?амъият инкишоф ёфта наметавонист, агарчи дорои исти?лолияти нисб? аз ?аёти и?тисодист.
Чи тавре, ки гузаштагони форсу то?ик аз ?умла Фороб? ва Абўал? Ибни Сино таъкид намудаанд, инсон аз рўи табиати хеш ?амин тавр сохта шуд, ки барои мав?удияти хеш ба даст овардани комиллияти ол? вай ба бисёр чиз?ое ниёз дорад, ки худаш дар тан?о? он?оро ба даст оварда наметавонад ва барои ин ба мав?удияти умумияти одамон э?тиё?манд аст, ки ?ар кадом барои хеш ягон ашёро тайёр карда меди?анд. Дар айни ?ол ?ар кадом нисбат ба ?амдигар дар ?олати якхелаанд. Фаъолияти ?ама аъзоёни ?амъият дар ма?мўъ ба ?ар кадом он чизеро меди?ад, ки он?о ба он э?тиё? дошта тавассути он?о ба камолот мерасанд.
Шарти комил будани ?амъият, агар риво?и исте?солот бошад, пас такмили онро бе инкишофи а?лу заковат, дунёфа?мию ?амдигаршинос? тасаввур кардан мумкин нест, чунки одамон дар ?араёни зиндаг? ба ?айр аз муносибат?ои исте?сол? боз ба сад?о муносибат?ои дигар низ дохил мешаванд. Тиб?и ?ар кадом навъи муносибат а?лу хиради инсон, дара?аи шуурнокии вай та?ир меёбад.
Хусусан муносибат?ои и?тисод? сабаби асосии пайдоиши раванди сиёсию маънав? мегардад. Фароб? му?ити и?тимо?, муносибати байни ?амдигарии дар ити?оди ?амъиятии одамон ва иродаи инсониро омили ?алкунанда дар ташаккули симои маънавии инсон медонад.
Аз андеша?ои зикр гашта, он чиз айён аст, ки ?ама гуна муносибат?о ба ин ё он навъ ифодагари маданияти сиёсии одамон ба ?омеаанд.
Фар?анги сиёс? ?амчун сифати сиёсии субъект?ои гуногун: синф?о, гурў??ои и?тимо?, ташкилот?ои ?амъият?, коллектив?ои ме?нат?, шахсони ало?ида, институт?ои сиёс? ва ?.. баромад менамояд.
Пас барои дарки фар?анг? сиёс? ?абл аз ?ама худи фар?анг ва навъ?ои онро донистан лозим аст, чунки категорияи фар?анг маф?уми нодири ?амаро фарогиранда буда, он инъикоскунандаи дара?аи
инкишофи а?лу заковат ва фаросати инсон аст.
Во?еан, оламе, ки инсонро и?ота намудааст, аз унсур?ои ашёгии фар?анги модд? ва объект?ои маданияти маънав? иборатанд.
Дар ?аёти ?аррўзаи му?аррар? мо ба ?айр аз фар?анги сиёс? бо дигар ифода?ои иборав? «Фар?анги исте?сол?», «фар?анги бо?дор?», «фар?анги заминистифодабар?», «фар?анги ро?барии хо?агидор?» ва ?.дучор мешавем, аммо ?ар кадоми он?о тан?о ба хусусияти фаъолияти со?аи ало?идаи ?аёт? нигаронидашуда дар ма?мўъ чун унсури фар?анги умум? баромад менамоянд.
Ал?ол бошад дар зери маф?уми фар?анг ?амаи он чизе, ки чамъияти инсон?- тавассути а?л сохтааст ва дар он а?лу фаросат, ?а?онбин?, ма?сад ва зав?и хешро гузошта, табиати нав офаридааст, фа?мида мешавад. Дар маънии васеъаш бошад, фар?анг ма?мўи ?ама арзиш?ои модд? ва маънавии дар ?амъият сохта шуда фа?мида мешавад.
Ба унсур?ои фар?анги модд?, иншоот ва бино?ои исте?сол?, мошин ва дастго??о, хона?ои сукунат? ва ашё?ои маиш?, садо ва симо, компютер, театр ва толор?ои консерт?, китобу китобхона?о кинофилм?о сурат ва му?ассама?о, ?аср ва мас?ид?о дохил мешаванд. Дониш, ?оя, забон, санъат, урфу одат, анъана, меъёр?ои и?тимо? ва арзиш?о ?и?ати маънавии фар?ангро ташкил меди?анд.
Як хусусияти хоси ин ду навъи фар?анг дар он аст, ки бе ?амдигар дар ало?идаг? ву?уд дошта наметавонанд.
Масалан, китоб унсури маданияти модд? бошад ?ам, вале мазмуни дар вай ифодаёфта, ?оя ё образ?ои баде? ба арзиш?ои маънав? дохил мешаванд.
?айд кардан зарур аст, ки дар ?ар кадом ?амъият маданияти ба худ хос ташаккул меёбад. Аммо баробари ин ?ар кадом ?амъият, ки дар он навъи башар зиндаг? мекунанд, ?ангоми фаъолият як ?атор меъёр, талабот, муносибат, муомилот, урфу одат, анъана, шакли табобат, исте?солот ва ?. - ?оро ба ву?уд меоранд.
Ин?о барои ?ама одамон аксаран ?обили ?абуланд, чунки аз истифодаашон баробар фоида мебинанд. Бар хилофи фар?анги умум? фар?анги сиёс? ?амчун унсури му?ими фар?анги умум? ба сохти сиёсии ?ар кадом мамлакат вобаста буда, на дар ?ама ?о самари якхела меди?ад. Сиёсатшиносон Г. Алмонд ва Г. Пауэлл фар?анги сиёсиро «ма?мўи мав?еи фард? ва тавзе?и (фиенитация) иштирокчиён ?амон системаи сиёс? номида, онро чун со?аи субъективии ба ву?удоранда ва ба амали сиёсии мо?иятбахшанда» номидаанд. Он?о чунин унсур?ои фар?анги сиёсиро нишон доданд. а) тавзеаърифат? – раванди ?а?и?? ё дурў? оиди объект?о ва идея?ои сиёс?; б) тавзе?и ?ая?оновар – э?соси робита, даъватномаи амали му?обилиятнишонди?? – нисбати объект?ои сиёс?; в) тавзе?и ба?оди?? – му?окима ва андеша?о доир ба объект?ои сиёсие, ки одатан барои ба?о додан ба объект?о ва ?одиса?о ?амчун меъёр истифода мебаранд».
Андеша?ои сиёс?, сохтор?ои сиёсию давлат?, ?онун ва ?арор?ои танзимди?андаи ?аёти сиёс?, назария ва а?ида?ои сиёс?, хулоса ?амагуна институт?ои сиёс?, ки ба пешрафти ?омеаи башар? мусоидат менамоянд, фар?анги сиёсиро ташкил меди?анд. Аз ин рў, фар?анги сиёс? гуфта ма?мўи дониш?ои сиёс?, арзиш?о, усули рафтореро меноманд, ки тавассути он?о ба хамтаъсиррасонии субъект ба давлат ва воридшав? ба фаъолияти сиёс? амал? мегардад, (Маевцев В.А. Основы политологии М 1997г стр. 359)
Таърифи зикршуда ба ?ам ало?амандии байни ?амъияту фар?ангро ифода намояд ?ам, аммо ин таносуби том ва ?узъ набуда, таносуби том ба сифаташ аст, ки охирин муайянияти ашё зу?урот, масалан хусусияти аломат?ои сифати фар?анг? сиёс? тавсиф карда мешавад. Як чизро бояд ба эътибор гирифт, ки бо ро?и синтез навъ?ои гуногуни фар?ангро ба аломат?ои сиёс? дар тафаккур сохтан мумкин нест. Гузашта аз ин оддитарин зу?уроти и?тимо? ё сиёс? низоми устувори ?аёти ?амъиятиро вайрон месозад.
Алалхусус, дар ?олат?ои бў?рон? тартиб ва низоми як ва?т устувор фаъолкунанда вайрон шуда, бесарусомонии сиёсиро дар ?амъият ба ву?уд меоранд.
Хусусан, набудани маданияти та?лилкунии сиёс?, му?обилгузорию аз он нати?агир? натавонистан, дар ?аёт амал? гардонида натавонистани на?ша?о боиси фала?ии ?аёти сиёс? мегардад. Яъне ин он маъноро дорад, ки меъёр?о натавонистаанд во?еиятро дар бар гиранд.
Омўзиши фар?анги сиёс? дар шароити кунун? аз он хотир му?иму замонавист, ки зиддия?ои и?тимо? дар ?ум?ур? то рафт чу?уртар гашта, ма?омот?ои ро?барикунанда аз мардум дуртар шуда, зиддияти манфиати гурў??ои ало?идаи сарватмандон, аз як тараф, ва ма?омоти назорат? аз ?ониби дигар, зиддияти идеологияи сиёсии пешини сотсиалисти бо идеологияи и?тисоди бозоргон? ва идеологияи сиёсии ислом бо ?арду, ?афомонии асримиёнагии аксари а?ол? дар ?одаи ба?о додан ба на?ши хеш ва ?. онро талаб менамоянд, ки ин равандро бояд боз дошт.
Мо?ияти ин мушкилот дар он аст, ки маданияти сиёс? зу?уроти хосаи и?тимоии дорои аломат?ои махсуси худ аст.
Хусусияти зу?уроти и?тимо? бошанд тавассути системаи нави маф?ум ё дар мутоби?оти дигари аллакай маълум кушода мешавад. Масалан, Н.М. Кейзеров дар «Маданияти сиёсии ?омеаи социалисти» (ба забони руси) чор аломати маданияти сиёсиро нишон додааст: номи китоби худ.
- аломат?ои умумии хоси сиёсат, маданият ва идеология, ?амчун зу?уроти рўбино, муносибат?ои идеолог?. Ин ?о махсусияти ба ?ам таъсирнамоии унсур?ои рўбиноии шакл?ои шуури ?амъият? зу?ур меёбанд. Ба ин хусусияти умум? характери синфият ва ба моддиёт вобаста будани фар?анг? сиёс? ишора менамояд.
- аломат ва хислати фар?анги-сиёс? ?амчун зу?уроти махсуси ?амъият?, муносибат?ои идеолог?, унсури сифатан муайяни рўбино бо вазифа?ои мушаххаси и?тимо?.
- аломат?ои ало?идаи хоси навъ?ои ?архелаи фар?анг? - сиёс? дар доираи хел?ои таърих? вобаста ба субъект ё ки мар?ила ва дара?аи инкишофи он. Масалан, фар?анги сиёсии синфи коргар, де??он, гурў??ои дигари и?тимо?.
Фар?анги сиёс? дар кадом шакле зо?ир нагардад, хусусияти муайянкунандаи вай муносибаташ ба муносибат?ои идеолог?, ба рўбино мебошад. тан?о дар ?амин асос мо?ияти и?тимо? ва хусусият?ои хоси фар?анги сиёсиро кушодан имконпазир аст…
Фар?анги сиёс?, аз як тараф, ?амчун инъикоскунандаи манфиат?ои гурў??ои гуногуни ичтимо?, синф?, милл?, умум?башар?, аз тарафи дигар, шакли ба?о додан ба тасавурот?о аз назари та?рибаи таърих? ва ?озира, та?рибаи муборизаи сиёс?, ма?мўи дониш?ои сиёс? ва усули танзими муносибат?ои сиёс? баромад менамояд.
Фар?анги сиёс? ?амчун дара?аи муайяни шуури ?амъиятии шахсият?о, гурў??ои и?тимо?, синф?о, миллат?о дар ду дара?а (назарявию му?аррар?) зу?ур мекунад.
?ав?ари фар?анг сиёсиро идеологияи сиёс? ташкил меди?ад, ки он дар системаи дониш?ои сиёс? на?ши барандаг? дорад. Вай, яъне идеологияи сиёс? ифодаи мутамарказкунонидашудаи та?рибаи мубориза?о (синф?, ?изб?, милл?) мебошад. Вай аз ?ониби идеолог?о бо назардошти ?адаф?ои ?изб?, синф?, милл? ва манфиат?ои он?о дар ояндаи наздику дур кор карда баромада мешавад.
Агар ба чунин даъват?о, аз ?умла «Бародарони мусулмон ба ?ам мута?ид шавед», «Бани одам аъзои якдигаранд», «Пролетар?ои ?амаи мамлакат?о як шавед» аз назари сиёс? ба?о додан? шавем, ?ар кадом мутла?о хилофи ?амдигаранд, аммо ба ?ам омадани инсониятро даъват менамоянд.
Яке аз рўи нишонаи умумияти дин?, алалхусус мусулмонон, дигаре «берун аз ?ама таасуби дин?, ?изб?, синф?, милл?» ва сеюми итт?оди а?ли за?маткаши дунёро ба итти?од даъват менамояд.
Шиори аввалу охир ифодагари манфиати гурў??ои муайяни инсоният бошад, андешаи дуюм фарохии заковати инсон ва ба ?ам омадани тамоми инсониятро таъкид менамояд. Вай аз ?ама ма?дудият?о берун баромада, байни инсон?о фа?ат дар андозае фар? мегузорад, ки ?ар кадом узви ?исми ?амчун замина, асос ва сабабгори мав?удияту мўътадил фаъолият намудани узв?ои дигар ва дар ма?мўъ тамоми ву?уд аст.
Аз ин ки идеолог?о кадом ?адаф?оро дар ?амъият амали гардониданианд, он?о кадом манфиат?оро ?имоя месозанд, ба ма?сади кадом синф, миллат ва гурў??ои сиёс? хизмат карданианд, андеша, ну?таи назар ва та?рибаи ?амин гурў??ои и?тимоиро ба воситаи сиёсати давлат? таъвил меди?анд.
Ал?ол, дар фар?анги сиёсии кунун? чанд ну?таи назар доир ба ?аёти инсон? амал менамояд.
а) Мондеализм лафзи франсав? буда, ?адафи идеолог?ояш аз ташкили давлати ягонаи умуми?а?он? бо ро?барии миллати я?уд аст. Тиб?и ин идеология дар олам аввал ?окимияти и?тисодии ягона ташкил ёфта, ?амагуна монеа?ои миллиро бартараф намуда, ?ама тарзи ягонаи ?аётро ?абул намуда, сипас ?окимияти ягона ба ву?уд меояд.
?оло 20 давлати дунё, аз 195, ?ариб тамоми ?аёти и?тисод? ва сиёсии оламро дар зери таъсири хеш даровардаанд. Ин 20 давлат системаи пулию молии дунёро назорат мекунанд.
Аммо идеолог?о дар аксари мамолики ?а?он муносибат?ои и?тисодиёти бозориро ?амчун рафъкунандаи ?ама бало?ои и?тимо? дар ?ама сат? ташви?у тар?иб месозанд.
Аксар донишмандон дуруст ?айд менамоянд, ки оламшумул гаштани системаи ахборот? ?ама гуна монеъа?оро аз байн бардошта фазои ягонаи итилоотие ба ву?уд меояд, ки аз комёби?ои ?амдигар мардуми олам сарафроз мегарданд.
Он ки ин фазои ягонаи итилоот?, во?еан, аллакай амал карда истодаасту монеа?ои масофаг? бардошта шудаанд, касеро дар шуб?а намондааст.
Вале ин фазои итилоот? аз тарафи ?ар кадом давлати милл? ба?ри кадом ма?сад истифода мешавад, масъалаи дигар аст.
Шароити кунунии олами як ?утб?, рафтори сиёсии баъзе сарони давлат?о ва ?окимияти сиёсии он?о, ба манфиати ?аразнок истифода кардани восита?ои техникии фар?анги модд?, бисёр давлат?ои сусттара??икардаро ба асорат гирифтор менамоянд.
Масалан, Амрико, ки имрўз ?удрати бештари и?тисодию техник? дорад, ба ?ар ро?у восита тарзи дунёфа?мию одамиятфа?мияшро ба дигарон и?боран бор карданист. Барои вай пайдо шудани маф?уми «терроризм», «фундаментализми ислом?», «фазо ба?ри мав?удият» манфиат?ои оламшумулии Амрико он падида?ои фар?анги сиёсиеанд, ки ба худ ?у?у?и ?окими ягонаи ?а?онро аллакай додааст.
Хусусан баромад?ои сарвари Амрико Буш оиди он, ки вай дар тамоми олам ба му?обили терорист?о муборизаи беамон мебарад, амнияти инсониятро таъмин накарда, шиддати сиёсиро меафзояд.
Акнун ?ар кадом давлати сиёсаташ барои Амрико маъ?ул набуда, ба рўихати сиё?и он афтида худро бе хавф э?ос намекунад. Вай дар ва?ти барои ро?барияти Амрико мувофи? мумкин аст, ?адафи та?овуз ?арор ёбад.
Яъне имрўз ?ав?ари асосии фар?анг? сиёсии пур?увваттарин давлати дунё Амрикоро зўри «бузургдавлат?» ташкил меди?ад.
Барои фар?анги сиёсии ин давлати абар?удрат ба ?исоб нагирифтани меъёр?ои му?аррар кардаи Ташкилоти Миллали Мутта?ид «Эъломияи ?у?у?и башар» ва дигар санад?ои меъёрии муносибати байни давлат?о ба ?укми анъана даромада, риояи он?оро аз дигарон талаб менамоянд.
Муносибати ?озираи Амрикоро ба давлат?ои дигари олам му?оиса намуда, бовар? ?осил менамо?, ки ин давлат, во?еан, та?овузкор буда, тамоми амалияи сиёсии вай ба паст задани на?ши хал??ои дигар ва тар?иби арзиш?ои та?овузкоронаи худ нигаронида шудааст. Та?овузкориашро бошад ба воситаи машинаи бузург? табли?отиаш ба ташкили афкори умум тарзе ба ?а?ониён мерасонад, ки агар ШМА набошад, бенизом? тамоми сайёраро фаро мегирифта бошад.
Сиёсатшинос Пугачев В.П., Соловьёв А.И. дар китоби дарсиашон «Введение в политологию» М. 2000г. – 314-315,с. чунин вазифа?ои фар?анги сиёсиро нишон додаанд.
1. ?аммонанднамо?, яъне э?тиё?и ?амешагии инсон барои фа?миши муста?илияти хеш ба гурў??о ва муайян намудани тарзи иштирок ва ифоданамоии манфиат?ои умумияти мазкур аст. Яъне ?ар кадом шахс бояд ба кадом умумияти одамон мутаали? аст, донад ва ?ояшро дар он муайян намояд.
2. Мав?е муайянкун?-?а?д?, инсон барои инъикоси мо?ияти зу?урот?ои сиёс?, дарки имконият?ои хеш ?ангоми амаликунии ?у?у? ва озоди?о дар системаи мушаххаси сиёс?:
3. Мувофи?намо?-?обилияти ба авзои доимота?ирёбандаи му?ити сиёс? ва шароити амалисозии ?у?у??, озоди?о худро мувофи? намудан:
4. Ба?амо? – як?ояшудан ба?ри таъмини амалишавии имконияти гурў??ои гуногун ба?ри дар доираи системаи муайяни сиёс?, ниго? доштани томияти давлат ва муносибати он, умуман, ба ?амъият:
5. Коммуникатив? - таъмин намудани ба ?амтаъсиррасонии ?ама субъект?о ва институт?ои ?окимият дар заминаи истифодабарии маф?ум, аломат ва дигар восита?ои истифодаи ахбор ва муошират. Яъне тавассути ин восита?о ?окимияти сиёс? бо мардум ва мардум ба ?окимияти сиёс? робита пайдо менамоянд.
Просмотр: 4925
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved