Дата: 2016-03-04
Накша:
1. Таъсири антропогени ба мухити атроф хамчун омили асоси.
2. Таснифоти таъсири антропоген? ба му?ити таби?.
3. Омил?ои техноген? таъсири он ба му?ити таби? ва саломатии инсон.
4. Ро??ои истифодабарии сарват?ои табии ва пешгирии проблема?ои техноген? дар замони муосир
Аз рeи маълумоти олимон таъсири антропоген? ба му?ити таби? ?амчун омили асосии таъсиррасон? буда, аз исте?сол то истифодаи биосарват?о дохил карда мешавад.
Ба номенклатураи обект?ои антропоген? дохил кардаанд:
хар як обекти антропоген? бо нишондоди Ю.А.Израэл тасниф карда мешавад, ки дара?аи таъсир ба му?ити таби?, сабаб? осеббин? ба инобат гирифта мешавад. Таснифоти таъсири антропоген? ба му?ити таби? мусб? ва ё манф? аст.
Таъсиррасонии мусбии антропоген? ба му?ити таби?, ин муайянкунии ало?амандии ?амъият бо му?ити таби? аст, ки бештар ба сарвати таби? равона карда шудааст. Сарвати таби? сарчашмаи ?онеъ намудани талаботи инсон ба ?исоб меравад, ки аз он ашёи хом барои ба пеш бурдани фаъолияти инсон ба даст оварда мешавад. Аз ин ?ост, ки обект?ои сфераи исте?сол? - ?увва?ои исте?сол?, саноат ва хо?агии ?ишло? ба функсиянокии сарват?ои таби? таъсир расонида му?ити табииро дигаргун месозад.
Бо фаъолияти антропоген? ало?амандии элемент?ои химияв? бо дигар компонент?ои таби? ба амал омада, пайвастаги?ои химияв? ?осил мешавад ва ба таркиби экосистема ?амро? мегардад.
Ин ало?аманд? муайянкунандаи инкишофи техногенез - техника, технология?ои исте?сол?, ?абат?ои географ?, ки асоси му?ити и?тисод? - географ? ?исобида мешавад. хамин тари? му?ити и?тисод? географ? ?амчун системаи сунъии инсон баву?удоварда дар асоси ба?амало?амандии воситаи исте?сол?, компонент?ои таби?, шароити географ? ба ?исоб рафта, дар асоси 9 ?онун амал мекунад:
6. ?онуни инкишофи му?ити и?тисод? географ? бо ало?аманд?
бо ?увваи ?аракаткунандаи инсон.
7. ?онуни структуранок? ва зарурияти инкишофи он.
8. ?онуни ба?ам ало?амандии му?ити и?тисод? географии бо
му?ити таби?
9. ?онуни пайдар?амию синну солиии и?тимо? ва сифатии
му?ити и?тисод? географ?.
Аз ин 9 ?онун ?онун?ое, ки бевосита ба инкишофи техногенез роли му?им мебозанд, ба инкишофи техника такя намуда ?абати махсус техносфераро баву?уд меоранд, ки дар он ?амчун ?увваи ?аракаткунанда инсон мав?еи хоси худро дорад. Аз ин рe таъсири антропоген? ба му?ити таби? хеле зиёд буда, он чунин тасниф карда мешавад.
Таснифоти таъсири антропоген? ба му?ити таби?.
А. бавосита.
Б. бевосита.
Дар нати?аи омeзиш бар меояд, ки таъсири инсон ба табиат чуногун чаб?а буда, ин таъсиррасон? барои ?онеъ гардонидани талабот ба амал омада дар охир ба проблема?ои эколог? меоварад, вобаста ба таъсири но?оям ба му?ити таби? ба?ои эколог? дода мешавад, ки онро чунин дара?абанд? карда мешавад:
Барои дара?абанд? намудан ?олати фаъолии ?одисаю раванд?ои техноген? ба инобат гирифта мешавад.
Ба дара?аи мусоид дошта марз?ои хеле кам аз худ шударо ворид кардаанд. ходиса?ои геодинамик?, раванд?ои экзогении экосистема?ои таби? кам дигаргун шудаанд. Масо?ати замин?ои вайроншуда аз 10% зиёд нест.
Ба дара?абандии ?аноатбахш - марз?ои ?исман аз худ гашта та?ийрот?ои наон?адар зиёд дошта дар марз?ои таби? дохил карда мешаванд. Масо?ати замин?ои вайрон гашта аз 20% зиёд нест. Дар ин марз?ои таби? доимо ?одиса?ои таби?, таби? - техноген? ба амал меояд.
Ба дара?абандии бошиддат марз?ои аз худ шудаи поймаю терраса?ои дарёи Сир, замин?ои чарого?иро дохил кардаанд. Масо?ати замин?ои вайрон гашта аз 30% зиёд нест.
Ба дара?абандии бe?рон? замин?ои шeрхок гашта, об?ои ифлос шудаи сат?? ва зери заминро дохил кардаанд. Масо?ати замин?ои вайронгашта 40%-ро ташкил меди?ад.
Ба дара?абандии ?алокатовар - зонаи партов?ои радиоактив?, сар?ад?ои зона?ои сейсмик?, зона?ои фаъоли ?араён?ои боришот, ?амчунин па?ншавии ?одисаю раванд?ои вайроншавии экосистема?о, ки ба об, ?аво, хок таъсир мекунад дохил карда шудаааст. Масо?ати замин?ои вайроншуда то 50% -ро ташкил мекунад.
Барои пешгирии ?олати ?алокатовар чунин чора?о ?уста шуданаш лозим аст:
1. Пешгeии садама?ои техник?, технолог? барои торафт кам шудани таъсир аз ?исоби хатари таби?.
2. Идоракун? барои бе?тар намудани сифати сарвати таби? дар ландшафти сунъ? - антропоген? ва системаи техноген? - таби?.
3. Ило?и ?и?ати манфии ландшафти таби?- техноген? барои бе?тар истифодабарии он.
4. О?илона истифодабарии сарват?ои минерал?.
5. Истифодаи васеи кон?ои кандани?ои фоиданок ва ро? надодан ба садама?о.
6. Даст кашидан аз лои?а?ое, ки шароити табииро дигаргун мекунад.
7. Ба на?шагирии фаъолияти хо?аг?, ки ба ?олати ?алокатовар меоварад.
Омил?ои техноген? таъсири он ба му?ити таби? ва саломатии инсон.
Омил?ои эколог? ин элемент?ои асосиест, ки ба сарвати таби? таъсир мекунад ва ?исми таркибии инкишофёбии экосистема б а ?исоб меравад. Омил?ои эколог? ягонагии бузурги табииро ташкил намуда дар асоси ало?амандии байни?амдигар? амал мекунад. Се омил?ои эколог? фар? карда мешавад.
1. Биотик? ( таъсири организм?ои зинда ).
2. Абиот? ( таъсири ?айри зинда ).
3. Антропоген? (техноген? ).
хар як омил дар му?ити таби? мав?еи хоси худро дошта ба сарват?ои таби? шароит фаро?ам меорад, то ки он умр ба сар бурда системаи эклогиро дар баробарвазн? ниго? дорад.
Вобаста ба мавзeъ бештар ба таъсири омили техноген? а?амият зо?ир намуда ?айд намуданиям , ки дар экосистема?о принсипи асосии функсиянокшав? амал мекунад, ки он дар асоси раванди та?аввулот баву?уд меояд. Аз ин рe чуноне, ки олимон ?айд мекунанд ба тамоми омил?о организм?о хосияти мутоби?шав? доранд, аз ин бар меояд, ки мушкилот дар мутоби?шавии организм?ои зинда ба омили антропоген? - техноген? вобаста аст, зеро имрeз инсон дар муддати хеле кeто? му?ити табииро ?удрати дигаргункун? дорад. За?ролуд намудани ?аво, сарвати хок бо за?рхимикат?о, партов?ои модда?ои химияв? ва радиоактив?, садама?ои техноген?, фо?иа?ои таби? ба организми зинда манф? таъсир мекунад, ?атто ба марг расониданаш мумкин аст. Ба ин ?олат?о ниго? накарда табиат ва сарват?ои таби? ?удрати худ бар?ароркунандаг? дорад.
Му?имтарин проблема дар ин самт ивазшавии и?лим ва гардиши модда?о ба ?исоб меравад, ки са?ми омили техноген? кам нест. Модда?ои техноген? дар тамоми му?ити таби? па?н гашта, ?исми чудо нашавандаи ?араёни энергия ва энергияи экосистема ба ?исоб меравад, ки ба организм?ои зинда бевосита таъсир мерасонад.
Фаъолияти техноген? ба му?ити зист ва саломатии инсон бештар таъсир намуда реаксияи ?авобии ?амият ба ?олати му?ити зист аст. Чуноне, ки демографи америко? Фишбах маълумот меди?ад, дарозии умри инсон торфт кам шуда истодааст, агар давомнокии умр дар соли 1980 69,2 сол ташкил карда бошад, соли 2000 65 солро , соли 2020 давомнокии умри инсон 60 солро ташкил хо?ад дод, ин аз он ша?одат меди?ад, ки шароити эколог? торафт паст гардида, бемори?ои гуногун ?укмфармо мегардад.
Аз рeи маълумотномаи Итти?оди байналхал?ии тандуруст? саломатии инсон то 40% ба му?ити зист вобаста аст.
Экспертизаи итти?оди байналхалкии тандуруст? пан? категорияи аскул?авобии ?олати тандурустии инсонро ба вайроншавии му?ити таби? бо воситаи таъсири таби? -техноген? ?удо кардааст :
Аз рeи маълумотномаи омории олимон бар меояд, ки тан?о дар марзи Россия та?рибан 106,3 ?азор нафар одамон ба гуногун бемори?о гирифторанд, муайян шудааст, ки ба 1000 нафар 735,7 нафар рост меояд, ки бештар ба бемори?ои ди??и нафас, бемори?ои меъда, сирояткунанда, системаи асаб, пeст гирифторанд.
Чуноне, ки олимон А.А.Исаев (2003), Т.В.Беляев ( 2003) па?ншавии ин бемори?оро илм? асоснок карданд, омили асосии ин вайроншавии таркиби сарват?ои таби? буда, бевосита ба инсон ва танси?атии e таъсир мерасонад, зеро аксарияти ин бемори?о ба ?олати ?авои атмосфер? вобаста буда он па?ншавии модда?ои химияв?, вайроншавии таркиби об ва ?изоро баву?уд меорад. Аз ?исоби ?араёни техноген? ?ангоми исте?соли боигари?ои зери замин? чанг?ои металл?о ?амчун консероген?о таъсир мекунанд.
Муттахассисони со?аи экология ин а?идаро ?онибдор? намуда тад?и?от?ои илм? гузаронида исбот намуданд, ки дар нати?аи ифлосшавии атмосфера бо воситаи радионуклид?о бемори?ои ирс? ав? мегирад, таъсири афканишоти ионизатсиякунанда хусусан ба ?у?айра?ои ?инс? таъсир намуда боиси мутатсияи организм?о мегардад.
Тамоми маълумот?оро ба инобат гирифта ба ?олату сифати му?ити таби? , ки ба саломатии инсон таъсир мекунад ба чунин гурe??о ?удо мекунанд:
Инъикоскунандаи танси?атии инсон ?амчун ?одисаи таби? и?тимо? буда, таъминкунандаи фаъолияти ?аётгузаронии инсон аст, ки дар му?ити таби? дар асоси динамикаи фаъолияти техноген? мегузарад ин афзоиши фавт, кeто?ии умри инсон ва организм?ои зинда буда, ?амчун омили асос? ?исобида шуда, нишонди?андаи пасти ?олати саломатии инсон, деградатсияи ?олати экологии марзи таби? аст.
Дар марзи То?икистон низ чунин проблема кам нест, яке аз он?о па?нкунии за?рхимикат?о дар ?аво бо методи авиохимия, ки бештар барои нест кардани ?ашарот?о, резонидани барги растани?ои зироати хо?агии ?ишло? истифода бурда мешавад. Истифодаи за?рхимикат?о асосан дар но?ияи Конибодом, Исфара, Б. Fафуров, ?аббор Расулов, Зафаробод, Масчо?, Спитамен хеле васеъ ба назар мерасад, ?амчунин дар ин но?ия?о дар нати?аи гуногун фаъолияти техноген? ифлос шудани таркиби об низ муайян карда шудааст. хангоми сан?иш муайян карда шуд, ки дар марз?ои ?олати табииашро гум карда афзоиши фавт, па?ншавии бемори?о дар ав? аст, зеро ягонагии ?арорати атмосфер?, дар давраи ба?ор – тобистон бо раванди конвенсияи аэрозол, ?ангоми истифодаи пестисид ба назар гирифта шудааст.
Нишонди?андаи ?олати эколог?- та?йирёбии ?арорат дар ?абати поёни атмосфера ба шароити табии географии ма?ал вобастааст, ки ( асосан дар марз?ои обанбори Фар?од, ?айро??ум , До?онсой, азхудшуда замин?ои Ашт, Сом?ор, Дилварзин, инкишофи марзи ша?р дар Ху?анд, Конибодом, Исфара, Истаравшан, Табошар ба назар мерасад) бо фаъолияти исте?сол?, таъсири техноген? он асосан дигаргун карда мешавад. Нишонди?анда?о муайян кард, ки бо азхудкунии массив? Ашт, ?исми шар?ии Сом?ор боиси афзоиши баланси радиасион?, сарфи энергия , та?йирёб? дар ?аракати массаи атмосфера ба амал омада,таъсири техноген? ба ?олати табии атмосфера афзуд шуд, дар нати?аи та?йирёб? дар ?араёни атмосфер? ба амал омада боиси зиёд вазидани шамол, фаъолияти эрозион? гардад.
Са?ми фаъолияти завод ва фабрика , на?лиёт барои та?ийр додани таркибии гази атмосфера кам нест дар нати?аи ин таъсиррасон? па?ншавии бемори?о дар байни одамон ба ?айд гирифта шудааст, ки асосан бемории дил, диабети ?анд, асаб, касалии саратонро дар бар мегирад.
Омeзиши сарват?ои таби? дар самти таъсири техноген? бо муайян кардани зарар ба му?ити таби? мав?еи муайян дорад, зеро ифлосшавии му?ити таби? бо таъсири раванди техноген? ба му?ити табии ва сарват?ои дар он буда зарари калон меоварад. Зарари мазкур бо воситаи сан?иш ва намунагир? муайян карда мешавад.
Зараррасон? ба му?ити таби? пеш аз ?ама ба ба зараррасон? ба саломатии инсон бо па?н гардидани бемори?о, инчунин таъмин? шароити кор? барои коргарон, таъсири садо, хори? крдани гуногун элемент?ои химияв? ва ?амро? шавии он ба му?ити зисти таби?, мавзеъ?ои дамгир? барои истиро?аткунандагон, ки ба дарозии умри инсон таъсир мекунад ба?о дода мешавад.
Зараррасонии модда?ои за?р? ба со?а?ои хо?агии кишоварз?, ма?сулнокии зироат?, паст шудани сифати ма?сулоти хо?агии кишоварз?, аз байн рафтани олами ?айвонот ва растан? низ яке аз самт?ои муайян кардани зараррасон? ба му?ити таби? ба ?исоб меравад.
Зараррасонии му?ит бо таъсири техногени? ба иншоот?о, ашё ва та??изот?ои исте?сол? ?ангоми корношоям шудан.
Зараррасон? бо чунин андоза?о ?исоб карда мешавад:
1. Андозаи модда?ои хори?шаванда ва ?амъшваии он дар таркиби сарват?ои таби?.
2. Таъсири техноген? ба сифати сарвати таби? .
Ин андоза?о ба намуди хар? ба и?тисодиёт таъсир намуда чунин намуди сарфи хар?ро хар?и фонд? меноманд, ки барои бартараф намудани вайроншавии таркиби сарвати таби? аз тарафи вайронкунандагони ?олати табии сарф карда мешавад. Ин яке аз чорабини?оест, ки то ?адри имкон барои ниго? доштани сифати сарвати таби? нигаронида шудааст.
хамин тари? таъсири таби? - техноген? ба му?ити таби? сол то сол афзуда истодааст, дар замони муосир мо аз табиат истифода набурда наметавонем, зеро, ки ?ар як фаъолияти инсон ба сарвати таби? вобаста аст. Аз ин ли?оз истифодабарии сарвати таби? бо ма?сади ани? - омeзиш, му?офизат кардан, ниго? доштан, аз нав бар?арор намудани сарвати табии нигаронида шавад, то ки сарвати таби? то дер талаботи моро ?онеъ гарднида барои рeзафзун шудани зиндаг? равона карда шавад.
Истифодабарии о?илонаи сарват?ои таби? - ин муносибати ?аматарафаи ?амъият ва табиат, инсон ва му?ити зист, ки тамоми ?олати табииро дар бар гирифта, талаботи худро аз рeи ?онунияти табиат ?онеъ мегардонад.
Ро??ои истифодабарии сарват?ои табии ва пешгирии проблема?ои техноген? дар замони муосир хеле ба?с талаб гардида зарур аст, ки ба :
1. сохтани иншоот?ои тозакун? дар корхона?ои саноат?.
2. коркарди технология?ои муосир оид ба коркарди партов?о.
3. ?ойгирнамоии сарват?ои табиие, ки ?амчун ашё дар корхона?ои
саноат? истифода бурда мешавад.
4. ба инобат гирифтани технология?ои муосир барои на?лиёт?ои
гуногун.
5. ?устани ро??ои беиситифода аз за?рхимикат?о ба даст овардани
ма?сулоти кишоварз?.
Просмотр: 8275
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved