Дата: 2016-02-25
На?ша:
Саванна?о – типи растани?ои минта?а?ои тропик? одатан дарахтию – буттаг?, лекин баъзан таба?аи дараххт? намешавад. Ми?дори 900- 1500мм- ро ташкил мекунад, мавсими боонгар? якто ва бо давраи хушки 4-6 мо?а ивахз меёбад. Ин ивазшав? давраи нам бо хушку гарм барои ?айвон?о ва растани?о шароити мав?удии ба худ хосро ?осил мекунад. Дарахт?о п?сти щафс дорад. Дар ва?ти хушки сол баргашон мерезанд. Фарши алафгуногун- дар шароити нам аз х?шадорони ?адбаланд иборат аст. Дар саванна?ои хушк х?шадорони ?адпаст ё нимбута?ои гуногун мав?уд. Дарахт?о ё баробар та?симшуда ё чакалак ?осил мекунанд. Дарахт?ои зиёд шохи чатр (зонтик) монанд доранд. Бо саршавии мавсими хушк? ?исми р?изаминаи алаф?о хушк мешавд, барг?ои дарахт?о мерезад. Дар давраи хушк? дар саванна?о с?хтор мешавад, одамон барои пору шудан оташ мезананд. Дар охири давраи хушки дарахт?о мешукуфанд, дар ибтидои давраи нам баргдор мешаванд. Барои ?амаи саванна?о бисёри подаи ширх?рон хос аст. Дар Африка – дар мамлакати классик? саванна?о – подаи бешумори щизол?о, г?рхар?о (зебра), фил?о, шутурпаланг(?ирафа), аз паранда?о- шутурмурщи африкои вомех?рад. Дар Авсрвлия дар савнна?о- халтадорони гуногун, аз он ?умла кенгуруи калон, эму аз паранда?ои беустухони т?ш ?аёт мебаранд. Дар Америкаи ?ануб? – гавазни хурд, аз паранда?ои беустухони т?ш- нанду ?аёт мебаранд. Дар Америкаи ?ануб? аз хоянда?о овезон?о (вискаш?о), туко-туко хеле зиёд. Дар Африка щайр аз хоянда?о инчунин щулбадандон?о зиёд. Дар Австралия ?амро?дорони хонаков бо халтадорон ивазшуда- вомбат?о, к?рмуши халтадор ва щ. термит?о дар саванна?о сохтмони лойи месозанд.зиёди сумдорони калон ва дигар ?айвон?ои алафх?р дар саванна?о сабаби мав?удии шумораи зиёди даранда?о мебошанд. Паланг, шер, гепард дар Африка, юзи аъло (ягуар) дар Америкаи ?ануб?, сги ёбоии динго дар Австралия ?ои зист мебошанд. Дар саванна?о ?айвон?ои мурдах?р, масалан, гиена?о зиёд. Манбаи обх?ри барои бошанда?ои саванна дарё?о хизмат мекунанд. Дар шароити нами зиёд ?инс?ои хунмак ?аёт мебаранд. Дар Африка- пашшаи тсетсе дар Америкаи ?ануб? кана- триатомид- оварандаи касалии чагае мебошад.
Бешаи тунуки тропик?- аз р?и структура гуногун. Дар Африка дар ин тавр беша?о баобаб?о, акасия?о, чун дар саванна?о бо шох?ои чатр монанд вомех?ранд. Дар Америкаи ?ануб?ба беша?ои тунуки тропик?каатинг?о ва ?амоа?ои дарахт? – буттаг? дохил мешавад, кидарахт?о роли калонро мебозанд ва ба авлод?ои Схинопсис ва Аспидосиерма дахл дорад, ки аз сахтиаш кебрача (табаршикан) меноманд. Дар байни дарахт?о бута?о вомех?ранд. Баъзан дарахт?ои зарфи шишамонанд вомех?рад, ки дар танаш оби зиёдро ниго? медорад. Сукулент?о бисёр – кактус?о дар Америкаи ?ануб? вамолочай?о дар Африка. Дарахт?о дар давоми сол сабз шуданаш мумкин. Дарахт?ои с?зандор ё хордор, зиёд ё фа?ат дарахт?о ва бута?ои хазонрез васеъ па?ншуда мебошад.
Беша?ои тропикии хазонрез- Дар регион?ои намтар беша?ои тунук бо беша?ои хазонрез иваз мешавад. Дар вилоят?ои па?ншав? он?о ми?дори боришот 800- 1300мм, баъзан то 1400мм дар як сол ташкил мекунад. Давомнокии давраи хушк 4-6 мо? дар як сол. ?ар як мо?и давраи хушк аз 100мм кам, дар ду мо? аз 25мм ка борон меборад. Дар ин тав?р беша?о , ба номи хазонреза ниго? накарда дар таба?а?ои поён шумораи зиёди дарахт?ои ?амеша сабз месабзад. Лекин он?о дар ин ?о нисбат нимхазонреза кам. Дарахт?о паст бо барг?ои мураккаб, ка?у килеб. Массаи асосиро дарахт?ои таба?аи поён ташкил мекунад, ки баланди?ояш аз 12м зиёд не. Дарахт?ои баланд?адэмирдисент вомех?рад, ки то 20, баъзан 37-40м мерасад. Таба?аи бута?о сарбаста. Фарши алаф нест. Дар ?итъа?ои р?шноии беша дар фарши алаф?о х?шадорон зиёд. Дар байни эпифит?о архидея (са?лаб) ва папоритник?о вомех?рад. Намуди намтари ин беша?оро муссон? меноманд, лекин дар байни он?о нимхазонреза ?ам ?астанд.
Беша?ои дарахти тик бо он хос аст, ки таба?аи болои баргашонро мепартоянд, лекин ?исми поён дар байни дарахт?ои таба?аи поён ?инс?ои ?амеша сабз мав?уд. Беша?ои сало бо дархт?ои сало ?осил шудааст, ки баргашонро мепартоянд. Дар таги беша дарахт?о вомех?ранд, ки дар давраи хушк баргашонро ниго? медоранд.
Беша?ои нимхазонрези мавсими – инчунин гуногун. Он?о дар он ?ой?о инкишоф меёбанд, ки давраи хушк 1-2,5мо? давом мекунад ва ?амъи беша?о дарахт?о баланд ва ?амаи баргашонро зуд мепартоянд, орхидеяи (сахлаб) эпифити дар давраи хушк ба ?олати ором мегузарад. Дар зиёдшавии нами и?лим фа?ат эмерд?ент?о хазонрез, дар зери он?о ?амаи дарахт?о баргашонро дар давраи хушк ниго? медоранд. Он?о дар давраи хушкии давомнок то 5мо? бо ми?дори боришот кам аз 100мм баргашонро ниго? медоранд. Ин тавр беша?о аз беша?ои борон? тропкии нам бо таркиби флора фар? мекунанд. Як намуд ?инс?о фа?ат дар беша?ои борон? вомех?ранд, дигар?о ?ам дар беша?ои борон? ?ам хазонрезаи мавсим? ва нимхазонреза, сеюмин гур?? фа?ат дар беша?ои мавсим? мав?уд. Аз афташ таба?анок? дар ин ?о, чун дар беша?ои борон? хуб ифода намешавад. Таба?аи бута?о дар ?ар ду беша нест.
Аз р?и нуфуси ?айвон?о ин беша?о бо бешаи тропики нам монанд. Сохтмони термит?о мушо?ида мешавад. Шумораи он?о дар 1га аз 1-2 то 2000. Шумораи моллюска?ои хушк?, саранча, хоянда?о, сумдорон зиёд мешавад, дар Австралия он?оро кенгуру ва валлаби иваз мекунад. Аз паранда?о роли тухмх?р?о (донх?р?о) – фотимачумчу? (ткач) дар Африка, як намуди гун?ишак зард дар Америкаи ?ануб? зиёд мегардад.
Аз р?и ?исоби Л.Е.Родин ва Н.И.Базилеевич андозаи биомасса барои саванна?о аз 268 то 666с/га, ма?сулоти ибтидо? 73-120с/га. Аз р?и ?исоби П.П.Второв ва Н.Н.Дроздов барои бешаи тунук ва саванна?о во?иди хушки биомасса 50-100с/га, ма?сулоти солона 80-100с/га. Биомассаи консумент?о дар саванна?о ?иссаи да?и с/га-ро ташкил мекунад. Дар бешаи тунук зоомассаи нисбат ба саванна камтар.
Беша?ои тропикии нам (борон?) – бо ?атор хусусият?ои худ тавсиф меёбад. Он?о дар шароити хуби нам? ва ?арорат месабзанд. Ин шароит?о ма?сулоти максималии растани?оро тъмин мекунанд. И?лими но?ия?ои па?ншавии ин беша?о бо та?симоти баробари солонаи ?арорат тавсиф меёбад. ?арорати мо?она дар доираи 1-2°, баъзан зиёд тащир меёбад. Дар як ва?т ?арорати шабонар?з аз мо?она зиёд буда то 9°мерасад. ?арорати мутла?и максимал? дар беша?ои Конго 36 °, минимал? 18°, амплитудаи мутла? ба 18° баробар. Дар як мо? амплитудаи миёна 7-12°баробар. Ми?дори солонаи боришот 1000-5000мм. намии ?аво аз 40 то 100% тащирмеёбад, р?з?ои борон? аз 90%, зиёд не. Ба зёд будани нам? ниго? накарда ?исм?ои болои дарахт?о шакли ксероформ? дорад. Дарозии р?з дар минта?а?ои экваториал? ва тропик? кам фар? мекунад. ?атто дар сар?ад?ои шимол? ва ?анубии минта?а аз 13,5 то 10,5 соат тащир меёбад. Ин ми?дори му?аррар? барои фотосинтези растани?о а?амиятикалон дорад. Бухоршав? то нисфир?зи р?й дода , баъди нисфир?зи борон меборад. Фаъолияти сиклон?о монанди б??рон аст. ? ар бешаи нами тропик? ду гур??и дарахт?о месабзад: дриара?о ва номад?о, ки сояхо?.
Хоки бешаи тропик? нам (сурх, сурху зард ва зард) фралит?: дар он?о нитроген, ками фосфор ва бисёр микроэлемент?о намерасад. Р?п?ши барг?ои рехта 1-2 см, лекин бисёр ва?т он?о намешаванд. Хок?о камбащал. Барои беша?ои тропик? нам ?инс?ои зиёди дарахт?о хос аст. Аз р?и ?исоб?ои гуногун (щафсии дарахт аз 10 см ё аз 30 см хурд ) шумораи ?инс?ои дарахт?о аз 40 ( дар ?азира?о) то 170 ( дар материк). ?инс?ои алаф хеле кам аз 1-2 дар ?азира?о, то 20-торо дар материк.
Аз растани?ои байни таба?а -изщи?и печон эпифит?о зиёд.Шумораи ?инс?ои из?ищи печон ( лиана) аз як чанд да??о зиёда эпифит?о зиёда аз 100 ?инс ?амаги растани?ои байни таба?а?о аз 200-300 ва аз он зиёд.
Структураи амудии беша; Дарахт?ои баланд эмерд?емт?о кам. Таба?аи бешаи тропик? ифода наёфтааст.
Таба?аи буттаг? нест. Лиана?о ( изщи?и печон ) аз р?и ба дорост часпиданаш гуногун – бо ришча?о часпанда, гирдзананда ё таъкякунанда ва щайра.
Эпифит?о ба як чанд гур?? та?сим мешавад: Эпифит?ои системадор, эпифит?ои лонадор нимэпифит?о,протоэпифит?о дар тропик?ои Америка мав?уд.
Дар беша?ои тропик? паразит?о ?астанд, аз он ?умла растани?ои гулдор. Тащирёби мавсим? беша?ои тропик? хеле хурд.Баргрез? характери гуногун доранаданид. Баргивазкун? дар давоми сол шуданаш мумкин аст. Дарат?ои тропик? дар давоми сол ё дар як сол як чанд маротиба шукуфта мева доданаш мумкин. ?инс?ои зиёд гул?о ?арсол ё дар як сол дар як чанд сол як маротиба гул мекунад. Беша?ои тропик? нам аз тарафи инсон тайщир дода шудааст.Дохилшави маданияти Аврупо ба Америка ба нест кардани беша овард,ки ба ?ой он?о бо беша?ои дуюминдара?а ё бо ?амоа?ои гуногун иваз ёфтааст. Биомассаи 3500-3700 ба?зан 17000 с/га,дар беша?ои дуюминдара?а 1400-1300 с/га ?аз ?амаи ?амоа?о калонтарини хушк? мебошад. Аз ин биомасса 71-80% ба ?иссаи р?изамин? щайрисабз ,4-5?иса барои барги сабзи р?изамина ва факат 16-23% ба ?иссаи ташкил меди?ад таги замине,ки ба чукури 10-30,баъзан 50см медарояд. Майдони умум? барг?о аз 7 то 12га ба ?ар гектари сат?и хок,рост меояд.Масса баробар,хазонреза хар сола 5-10% во?иди биомассаро ташкил мекунад. Дар байни бешаи тропик? бошанда?ои бо шох?о вобаста зиёд аст. Ин?о маймун?о, ниммаймун?о, кохилак, пашмканот?о, аз ?ашаротх?р?о тупай?о (ба сан?об монанд) муш ва калломуш. Ширх?рони зиёд- пашм?анот?о, сан?оби паранд(овезон?о) инчунин хазанда?о – калтакалоси првозкунанда , ?урбо??аи парвозкунанда – барои парвоз мутоби?? доранд. Даранда?о ва паранда?ои дар ковокии дарахт хонасоз зиёд. Ин?о сан?об, бурунду?, каломуш, тупай?о, эзорсурак, паранда- каркидан, бум ва щ. Мор?ои дар хок гарданда, аз он ?умлабо тухми паранда?о щизокунанда зиёд мебошад.
Термит?о аз лой хона?о намесозанд, дар хона?ои зеризамина ?аёт мебаранд. Бисёрии ?инс?о ва гуногунии ба муносибат?ои мураккаби симбиотик? меорад. Масалан растани?о дар тана с?рохи доранд,ки дар он?о м?рча?ои даранда ?аётбурда он?оро аз м?рча?ои багх?р эмин медоранд. Дар но?ия?ои бешаи тропик? ду типи ландшафт?ои мадан? зиёд плантатсия?о ва обёкунанда – асосан – шоликор?. Плантатсия?о – палмаи кокс?, дарахти нон манго (анбах), гевеи ва щ. иборат.
?амоаи интерминта?ав?- мангр?о- асосан барои минта?а?ои экваториал? ва тропик? хос аст. Он?о дар ма?алли маду ?азр инкишоф меёбанд. Дарахт?о п?стдо, сахт,барг?ояшон обдор, чунки оби у?ёнус намки зиёд дорад. Тухм?ояшон месабзад ва дарозияш то 0,5- 1,0м мерасад. Бошанда?ои ?амоа?ои мангр?оба ?аёти ду му?ит мутоби? мебошад. Дар шохи мангр?о т?т?, маймуна ва щ?аёт мебаранд. Шумораи дарахт?о, ки ?амоаро ташкил мекунанд аз як чанд ?инс?о иборат аст.
Просмотр: 1573
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved